นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๔ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 56

56
การเตรี ยมผลผลิต
เพื่ อท�ำ กระยาสารท
การท�ำ กระยาสารท
การเตรียมส่ วนผสมในการท�ำกระยาสารทนั้น
มีขั้นตอนที่ต้องกระท�ำล่ วงหน้าหลายเดือน โดยเริ่มจาก
การปลูกอ้อยในเดือน ๓ (ราวเดือนกุ มภาพันธ์ ) เพื่อจะน�ำ
มาท�ำน�้ ำอ้อยในงานนี้โดยเฉพาะ โดยชาวบ้านมั กใช้พื้นที่
ร่องสวนของตนเพื่อปลูกอ้อย และจะเริ่มตัดอ้อยช่วงหลั ง
เข้ าพรรษา ราวเดือน ๘-๙ อ้อยที่ถูกตั ดแล้วจะถูกส่งไปยัง
โรงหีบอ้ อย เพื่อผลิตน�้ำอ้อย ซึ่งในสมัยก่อนมีอยู่หลายโรง
ตามชุ มชนต่างๆ แต่ในปัจจุบันแทบไม่ หลงเหลื ออยู่แล้ ว
(ที่ ต�ำบลบางพูด อ�ำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี ยังปรากฏ
ชื่อ “คลองโรงหีบ” อยู่ในปัจจุบัน) น�้ำอ้อยที่ได้จากการหีบ
อ้ อยครั้งนี้ ส่วนหนึ่งจะน�ำไปประกอบพิธีตั กบาตรน�้ำผึ้ง
ซึ่งเป็ นประเพณีของชาวมอญภาคกลาง ได้ แก่ สมุทรปราการ
สมุ ทรสาคร ปทุมธานี พระนครศรีอยุธยา จั ดในวันขึ้ น ๑๕ ค�่ำ
เดือน ๑๐
ส่วนถั่ วและงา จะเริ่มปลู กในช่วงเดื อน ๒-๓
(มกราคม-กุ มภาพั นธ์) และเก็บเกี่ ยวได้ ในเดื อน ๖-๗
(พฤษภาคม-มิ ถุนายน) ส�ำหรั บข้าวตอก ซึ่งเป็นส่วนผสม
ส� ำคัญอีกอย่างหนึ่ งนั้น ใช้ข้าวเปลื อกเจ้านาปีรุ ่นที่เกี่ยว
ไม่ เกินเดือน ๓ ส่วนข้าวเม่ามาจากข้าวที่เกี่ยวตอนยังมี
เปลื อกอ่ อนๆ และเมล็ดสีเขียวยั งไม่ แก่ เอามาคั่ วแล้ว
ต� ำให้เป็นเมล็ดข้ าวแบนๆ ผลผลิตทุ กชนิ ดที่จะน� ำมาท�ำ
กระยาสารท จะต้องเตรียมให้ แล้วเสร็จก่อนฤดูน�้ำหลาก
การท�ำกระยาสารทในอดีต หรือในบางท้ องถิ่น
ของปัจจุ บัน จะท�ำกันเองทุกบ้านหรือในกลุ่มเครือญาติ
เดียวกั น ซึ่งเป็ นงานหนักที่ ต้องใช้ แรงงานในการเตรียม
ส่วนผสม การกวน และการบดอัด ดังนั้นก่อนวันสารท ๑ วัน
กลุ ่ มญาติพี่ น้องจะมาร่ วมกั นท� ำกระยาสารทที่ บ้ าน
บางท้องถิ่ นอาจท�ำกันที่ วั ดประจ�ำชุมชน ส่ วนผสมของ
กระยาสารท ได้แก่ ข้าวเม่า ถั่วลิสง งา ข้าวตอก น�ำไปคั่ว
ให้พอสุกดี ส�ำหรับข้าวตอกนั้นได้มาจากการคั่วข้าวเปลือกเจ้า
ให้เปลือกแตกออก ส่วนถั่วลิ สงเมื่อคั่วสุ กแล้ว ต้องกะเทาะ
เปลือกออกให้ หมด และคลึงถั่วให้แตกเป็ นซีกๆ
น� ำน�้ำอ้ อยใส่ลงในกระทะตั้งไฟ ตามด้ วยกะทิ
และอาจเติมน�้ำมะนาวสดลงไปเพื่อเจือจางสีน�้ำอ้อยให้มีสี
เหลืองนวล เคี่ยวนานราว ๒ ชั่วโมงจนเหนียวได้ที่ จากนั้นใส่
ถั่วลิสงก่อนเพราะสุกยากกว่าส่วนผสมอื่นๆ ตามด้วยข้าวเม่า
ข้าวตอก และงา ใช้ไม้พายกวนให้เข้ ากัน โดยใช้ไฟอ่อนมาก
เคี่ยวจนเกื อบแห้งสังเกตดู ส่วนผสมทุกอย่ างเกาะติดกัน
จนเหนียวได้ที่ จึงยกลงจากเตา น�ำไปเทใส่ แม่พิ มพ์ซึ่งเป็น
กระบะขนาดกว้างประมาณ ๒๐-๓๐ เซนติเมตร และยาว
ประมาณ ๔-๖ เมตร ใช้ลูกกลิ้งไม้ผิวเรียบกลิ้ งอัดด้วยแรง
เพื่อให้ กระยาสารทเกาะติดกันจนแน่น จากนั้นใช้ไม้บรรทัด
ทาบแล้ วกรีดตัดแบ่งเป็นชิ้ นๆ หรืออาจท� ำให้กรอบเป็ น
ก้อนๆ ก็ได้