วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๗ - page 19

คณะหมอลำ�เพลินบนเวทีการประกวดศิลปะการแสดงพื้นบ้าน
ทั้งยังสะท้อนความเป็นวิถีวั ฒนธรรมของชาวไทยถิ่นอีสาน
ก่ อให้ เกิดคุณค่าด้ านภูมิปั ญญาทางวัฒนธรรมที่สืบสาน
จนเป็นเอกลักษณ์อย่างชัดเจน
ในวงการหมอล�ำ จ�ำแนกหมอล� ำไว้ ๕ ประเภท
คือ หมอล� ำพื้น หมอล�ำกลอน หมอล� ำหมู่ หมอล�ำเพลิ น
และหมอล�ำผีฟ้ า โดยสังเขปคือ หมอล�ำพื้ นเป็นล�ำที่เกี่ยวกับ
นิทานพื้นบ้านต่างๆ ส่วนใหญ่พบว่าเป็นหมอล�ำชาย หมอล�ำ
กลอนมีทั้งหมอล�ำชายและหมอล�ำหญิง เป็นการโต้ตอบกัน
เกี่ยวกับเรื่องราวต่างๆทั้งข้อคิดคติธรรมค�ำสั่งสอน เรื่องราวต่างๆ
ทางสังคมและวัฒนธรรมที่ใกล้ตัว หมอล�ำหมู่มีจ�ำนวนหมอล�ำ
หลายคน นิยมล�ำเป็นเรื่ องราวต่างๆ แนวออกไปในทางเศร้า
หากเน้นที่ความสนุกสนานคือหมอล� ำเพลินซึ่งนิยมล�ำเป็น
เรื่ องราว ส่วนหมอล� ำที่ มีวิถี ต่างออกไปคือหมอล� ำผีฟ้า
หมอล�ำประเภทนี้ปนด้วยความเชื่ อทางไสยศาสตร์ ผูกพั น
กับความเชื่อเกี่ยวกับผี เป้าหมายคือกระบวนการเกี่ยวกับ
การรักษาโรคภัย การรักษาอาการเจ็บป่วย ให้หายได้ ต้องได้
รับการรักษาจากอ�ำนาจของผีฟ้ าหรืออ�ำนาจเหนือธรรมชาติ
ในขณะที่ สังคมวัฒนธรรมที่รับการแพร่ กระจาย
ทางวัฒนธรรมจากสังคมภายนอก และพัฒนาการที่เกิดขึ้น
ในวัฒนธรรมหมอล�ำ จึงเกิดหมอล� ำซิ่ง ซึ่งมี รูปแบบและวิ ธี
การน�ำเสนอแตกต่ างไปจาก ๕ ประเภทดังกล่าวนั้ น ทั้งยัง
มีชื่อเรี ยกอื่นๆ อี กว่า หมอล�ำส่อง หมอล� ำประชัน เป็นต้น
ซึ่งในเนื้อหาที่ น�ำเสนอนี้ ขออธิบายเน้นไปที่ หมอล�ำพื้น
กับหมอล� ำกลอน ซึ่งถื อเป็ นรากก� ำเนิ ดของหมอล�ำอี ก
หลายประเภท คือหมอล� ำหมู่ที่มีหมอล�ำมากกว่า ๒ คน
ล�ำต่อกลอนกัน หรือหมอล�ำเพลินที่ปัจจุบันพั ฒนาไปใน
แนวของลิเกภาคกลางโดยน� ำเสนอเป็ นเรื่องราวต่ างๆ
บางคณะผสมผสานโดยยังมีการน�ำเพลงลูกทุ่ งเข้ามาร่วม
ในการแสดงด้วย
หมอล� ำพื้นเป็ นรากก�ำเนิ ดแรกสุ ดของหมอล� ำ
ลักษณะเด่ นของหมอล�ำประเภทนี้ คือการล� ำด้ วยศิลปิน
คนเดียว การแสดงหมอล�ำภาคบันเทิ งในอดีตนิ ยมว่าจ้ าง
หมอล�ำพื้นไปล�ำในงานต่างๆ สถานที่ส�ำหรับล�ำอย่างง่ายที่สุด
ก็คือการล�ำบนพื้นที่มีลานกว้างขวาง หรือบางหมู่บ้านหรือ