วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๗ - page 104

104
พัฒนาการวั ฒนธรรมอีสานจากอดีตถึงปัจจุ บัน
หากมองในแง่พัฒนาการจะแบ่งได้เป็น๒ช่วงหลักๆ
ช่วงแรกวั ฒนธรรมประเพณีของชาวอีสานก่อนการพัฒนา
จะพบว่า ประเพณีหลายอย่างเชื่อมโยงกับวิถีชีวิตความเชื่อ
ของผู้คนเป็นหลัก ซึ่ งชาวอีสานยึดโยงประเพณีกับความเชื่อ
ทางศาสนา อย่ างฮี ตสิ บสองก็ ยึ ดโยงเอาตัวแปรของ
ความเชื่อตามแนวศาสนามาเป็นแนวปฎิ บัติ เป็ นวิถีชนบท
วิ ถีชาวบ้านจริ งๆ พอถึงเดือนนี้ต้ องปฎิบัติแบบนี้ พอถึ ง
ช่วงนี้ต้องท�ำอย่างนี้ เพราะพ่อแม่เคยท�ำมา หรื อบรรพบุรุษ
เคยท� ำมา เชื่อว่า ถ้าไม่ท�ำก็ถือว่าผิดประเพณี เช่น ประเพณี
บุญบั้งไฟ ถ้าไม่จุดก็เกรงว่าฝนจะไม่ตก เพราะเชื่อว่า เทพเจ้า
พระยาแถนบนฟ้าบนสวรรค์จะไม่บันดาลน�้ำ บันดาลฝนลงมา
เขาก็ต้องท� ำ หรือประเพณีบุญผะเหวด เทศน์มหาชาติ
บ้านนี้เคยท� ำ คนเก่าคนก่อนเคยท�ำ พอรุ่นลูกรุ่นหลานไม่ท�ำ
ก็ไม่ได้ อย่างนี้เป็ นต้น สิ ่งเหล่ านี้เป็นวิ ธีคิ ดที่แสดงให้เห็ น
โลกทัศน์ของชาวอีสาน ที่มีพุ ทธศาสนาแบบชาวบ้านมาเป็น
ตัวก� ำหนดว่า จะต้องท� ำอะไร
แต่ในยุคหลั ง หลังการพัฒนาชี วิตของคนอีสาน
ก็เปลี่ยนไป เปลี่ยนไปหมายถึง ได้รับอิทธิพลจากความเจริ ญ
เข้ามา เทคโนโลยีเข้ามา คนอีสานก็อพยพไปอยู ่ในเมือง
เช่น ไปท� ำงานที่กรุงเทพ ผมคิดว่าคนอี สานรุ่ นใหม่ หรือ
คนรุ่นหนุ่มสาวมาท�ำงานเป็นแรงงานในกรุงเทพได้ พบเจอ
บรรยากาศสิ่งแวดล้ อมใหม่ๆ วิถีชี วิตที่เป็ นสังคมเมืองเลย
เพิ่มขึ้น หนุ่มสาวก็จะไม่อยู่กับบ้านแล้ว เพราะฉะนั้นวิถีชีวิต
แนวปฏิบั ติก็เปลี่ยนไป เช่ น เมื่อก่อนหนุ่มสาวพอถึงงาน
ฮีตสิบสองจะออกมาเป็ นคนฟ้อนร�ำ แต่ทุกวันนี้ต้องจ้าง
เพราะคนหนุ่มสาวไม่มี หากว่ามีก็เป็นนักเรียนในโรงเรี ยน
วั ยแรงงานเขาไปอยู ่ ที่อื่นกั นหมด เพราะฉะนั้ นจึงเป็ น
การจ้ างมาแสดงมากกว่าเป็ นประเพณีที่แท้ จริง เหมื อน
เป็นการจัดอีเว้นท์ซะมากกว่า นั่นก็ท�ำให้วิถีชีวิตเปลี่ ยนไป
เมื่ อก่อนคนอีสานมี ความผูกพันกันหมดเหมือน
งานคุ้มหรื องานของหมู่บ้าน คุ้มวั ดบ้านโน้น คุ้มวัดบ้านนี้
แต่ตอนนี้จะมีเรื่องของการเมืองท้ องถิ่นเข้ ามาเกี่ยวข้ อง
เพราะฉะนั้นคนที่ ผลักดันงานทางด้ านวั ฒนธรรมเหล่านี้
ก็กลับกลายเป็นกลุ่มอบต. เทศบาลหรือเป็นนักการเมืองท้องถิ่น
ซึ่งกลุ่มเหล่านี้จะมีผลประโยชน์ทางการเมืองเข้ามาเกี่ยวข้อง
ในการส่งเสริ มประเพณี ฉะนั้ นความเปลี่ ยนแปลงจาก
เมื่อก่อนที่เป็นวิถีชีวิต และเชื่อมโยงกับความเชื่อทางศาสนา
เป็นหลัก แต่ในยุคหลังเรื่ องของแนวปฏิบัติ อาจจะมีอิทธิพล
ของความเปลี่ยนแปลงในสังคม หรือการภิวัฒน์พัฒนาเข้ามา
เกี่ยวข้องท�ำให้เกิดการเปลี่ ยนแปลง แต่อย่างน้อยคนอีสานก็ยัง
มีความยึดมั่นถือมั่นประเพณี คือ ยังปฏิ บัติ ตามบรรพบุรุษ
กันอยู่ แต่วิ ธีคิดของคนรุ่นหลังอาจจะเปลี่ยนไป