วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๗ - page 101

101
เมษายน-มิ ถุนายน ๒๕๕๗
ประตูทางเข้าปรางค์ประธาน แต่ทั้งนี้ นเรนทราทิตย์ก็นับถือ
เทพองค์อื่นด้วย จึงมีภาพนารายณ์บรรทมสินธุ์ (เล่าเรื่องการ
นอนของพระนารายณ์ท�ำให้เกิดพระพรหมขึ้นมาท�ำหน้าที่
สร้างโลก) อยู่ในต�ำแหน่งต�่ำกว่า “ศิวะนาฏราช”
ความอลั งการของเทวาลัยสี ชมพู บนปากปล่อง
ภูเขาไฟ ท�ำให้เกิดค�ำกล่าวว่า หากใครได้ไปสัมผั สความยิ่งใหญ่
อย่างโอฬารของมหาปราสาทนครวั ด แล้วมิ ได้มาชม
ความงามอันละเอียดอ่อนของปราสาทพนมรุ้ง ก็ นับเป็น
เรื่องน่ าเสียดายเป็นยิ่ งนัก โดยเฉพาะในอนาคตอั นใกล้
ที่ประชาคมอาเซี ยนจะสถาปนาขึ้ น การเดินทางไปชม
ความยิ่งใหญ่ของปราสาทหินในลาว ไทย และกัมพูชา ก็ จะ
สะดวกสบายยิ่งขึ้ น
ส่ วนปราสาทพนมรุ ้ง อ�ำเภอเฉลิมพระเกียรติ
จังหวั ดบุรีรัมย์ สร้างบนปากปล่องภู เขาไฟที่ดั บสนิทแล้ว
เมื่ อหลายพันปีก่ อน โดยคั ดสรรหินทรายสีชมพู มาสร้าง
และยังมีหลักฐานว่าสลักเสลาลวดลายวิจิตรบรรจงด้วยฝีมือ
ช่างหลวงจากราชส� ำนั ก ทั้งนี้เพราะผู้สร้างเป็ นหน่อเนื้ อ
เชื้อกษัตริย์เขมรยุครุ่งเรื องเมื่อราว ๙๐๐ ปีก่อน ยิ่งเข้าไปเพ่ง
มองใกล้ๆ ก็ยิ่งเห็นลายละเอียดของลวดลายพรรณพฤกษา
และภาพเทพปกรณัม (เรื่ องเล่ าเกี่ยวกับเทพเจ้ าฮินดู)
ตระการตาไม่แพ้ฝีมือช่างแห่งนครวัด ผู้แกะเกลาหิ นทราย
อันแข็งแกร่ งราวกับแกะไม้หรื อแกะเปลือกแตงโม และ
แกะละเอี ยดแทบทุกตารางนิ้ว จนนักประวัติศาสตร์ศิ ลป์
ชาวฝรั่งเศสประชดประเทียดว่าเป็นพวกลัทธิ “รังเกียจที่ว่าง”
การค้ นพบศิลาจารึ กของนักโบราณคดี ท�ำให้เรา
รู้ ว่าชื่อ “พนมรุ้ง” ในภาษาเขมรโบราณคือ “วฺนํมรุง” (วะ-น� ำ-รุง)
แปลว่าภูเขาใหญ่ เทวาลัยแห่งนี้สร้างโดย “นเรนทราทิตย์ ”
ราชนิ กุ ลเขมรผู้ ปกครองดินแดนอดี ตภู เขาไฟ ทรงเป็ น
เชื้อพระวงศ์ สาย “มหิธรปุระ” วงศ์เดียวกับพระเจ้าสุริยรวรมัน
ที่ ๒ กษัตริย์ผู้สร้างปราสาทนครวัด ต่างกันตรงที่นครวัดสร้าง
ถวายพระนารายณ์ แต่พนมรุ้งสร้างถวายพระศิวะ เนื่ องด้วย
“นเรนทราทิตย์” นับถือพระศิวะเป็นเทพสูงสุด
ที่ ใจกลางปรางค์ ประธานปราสาทพนมรุ้ งจึ ง
ประดิษฐาน “ศิวลึงค์บนฐานโยนี” รู ปเคารพพระศิวะและ
ศรีอุมาเทวี และยังมีภาพ “ศิวะนาฏราช” หรือพระศิวะทรง
ร่ายร�ำเพื่อรักษาสมดุลโลก ปรากฏอยู่ที่หน้าบันเหนือกรอบ
ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์