วารสารวัฒนธรรม มกราคม - มีนาคม ๒๕๕๗ - page 97

97
มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๗
๓
เดซา เป็นภาษาสันสกฤตสำ�เนียงชวา
ถอดเป็นสั นสกฤตสำ�เนียงไทยก็คือ ทศ ซึ่ งอ่าน
ว่า ‘ทด-สะ’ และแปลว่ า สิ บ ส่ วน มุ กกะ
สั นสกฤตแบบไทยก็ คื อ มุ ข ที่ แปลว่ า
หน้ าหรือระเบียงที่ยื่นออกมา รวมความแล้ ว
เดซามุกกะ ของชวาก็คือ ‘ทศมุข’ ซึ่งแปลว่า
สิบหน้า ตรงตัวเป๊ะ แต่ ทำ�ไมไทยกลับนิยมเรียก
‘ทศกัณฐ์ ’ ซึ่งแปลว่า สิบคอ มากกว่า ทศมุ ข
ก็ไม่ทราบได้
…ครับ อย่ างที่ ว่าไปแล้ ว ‘รามายณะ’ เป็ น
มหากาพย์ส� ำคัญของศาสนาฮิ นดู และภาษาที่มาพร้ อม
กั บศาสนานี้คื อ สั นสกฤต และแม้ กาลเวลาได้คร่ าเอา
ศาสนาฮินดูไปจากอุษาคเนย์นานมากแล้ว แต่อิทธิพลของ
สันสกฤตกลับยังเห็นอยู่ได้มาก แม้แต่ในชื่อเสียงเรียงนาม
หากคนในอุษาคเนย์ มีถึ ง ๖๐๐ ล้านคนจริ ง
ผมว่ากว่าครึ่งแหละครับ ที่ใช้ ชื่อซึ่ งมีที่มาจากภาษาสันสกฤต
หากจะถามว่า อะไรเป็ นรากวัฒนธรรมร่ วม
ของผู้คนส่วนใหญ่ในอุ ษาคเนย์ ผมก็ว่ าเป็นภาษาสันสกฤต
นี่แหละครับ อาจมิใช่ ทั้งหมด แต่ก็มีเป็นจ� ำนวนมากทีเดียว
และรู ปรอยอันจั บต้ องได้ ของสั นสกฤตอย่างหนึ่งก็ คื อ
รามายณะ หรือ รามเกียรติ์ นี่แหละครับ
ปัจจุบันประชาคมอาเซียนมีทั้งหมด ๑๐ ประเทศ
แต่อย่างน้อยมี ถึง ๗ ประเทศที่มีเรื่องของรามายณะปรากฏ
อยู่ในวั ฒนธรรม คือ ไทย ลาว กั มพูชา พม่ า มาเลเซีย
อินโดนี เซีย และบรูไน ที่เหลือก็อาจจะมี ร่องรอยอยู่ บ้าง
แต่ไม่โดดเด่นจนอาจหลงหูหลงตาผมไปบ้ าง
ในเมื องไทยเราไม่ ต้องอธิ บายมาก คนไทย
ส่วนใหญ่ แม้แต่ลู กเล็กเด็กแดงน่าจะรู้จัก พระราม พระ
ลักษณ์ นางสีดา ทศกัณฐ์ และขาดไม่ได้คือ หนุมาน เรื่ อง
ของรามเกียรติ์ปรากฏอยู่ในนาฏกรรมเก่ าแก่อย่าง ‘โขน’
และจิตรกรรมตามที่ต่ างๆ
ในประเทศลาวก็เช่นกั น การละเล่นที่ เรี ยกว่า
ฟ้อน ‘พะลัก-พะลาม’ ก็ คือ รามายณะ นั่นเอง สมัยก่ อน
ถือเป็ นนาฏศิลป์ชั้นสูง ที่ฝึกสอนกันแต่ในพระราชวัง ปัจจุบัน
เขาก็ก�ำลั งพยายามฟื้นฟูขึ้นมาใหม่
ประเทศกั มพูชาซึ่งใกล้ชิ ดทางวัฒนธรรมกั บไทย
อย่างยิ่ง เขาเรี ยกรามายณะว่า ‘เรียมเกร์’ เห็นไหมว่าแทบ
จะเหมือนที่ไทยเรียก รามเกียรติ์ เลย ค�ำถามคื อเขมรเรียก
ตามไทย หรือ ไทยเรียกตามเขมร
เขมรเองเขาก็มีนาฏศิลป์ส�ำคั ญที่นิยมน�ำเอาเรื่อง
เรียมเกร์หรือรามเกี ยรติ์มาแสดง ถื อว่าเป็ นต้นแบบของ
โขนละคร นั่นคื อการแสดงที่เรี ยกว่า “แสบกธม” (อ่านว่า
สะ-แบก-ทม) ซึ่งมีร่องรอยในราชส�ำนักกัมพูชาตั้งแต่ราวหลัง
พ.ศ. ๑๕๐๐