วารสารวัฒนธรรม มกราคม - มีนาคม ๒๕๕๗ - page 91

91
มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๗
อู่วัฒนธรรมปักษ์ใต้
ในพิพิธภั ณฑ์คติชนวิทยา
ปัจจุบันที่นี่เป็นหน่วยงานราชการมีฐานะเทียบเท่า
คณะวิชาในสังกัดมหาวิทยาลั ยทักษิณ ในเนื้ อที่ประมาณ
๒๕ ไร่ บนยอดเขาบ้านอ่าวทราย เชิงสะพานติณสูลานนท์
ท่ ามกลางบรรยกาศธรรมชาติและทัศนียภาพอันงดงาม
และด้ วยท�ำเลที่ ตั้งซึ่ งเป็นยอดเขาและไหล่ เขา จึ งท�ำให้
การออกแบบพื้นที่ใช้สอยอาคารลดหลั่นเป็นชั้นเป็นเชิงได้
อย่างสวยงาม ผนวกกั บความพิถี พิถันในการตกแต่ งด้ วย
สวนไม้ดอกไม้ประดับ ความประณี ตในการออกแบบและ
ตกแต่งอาคารต่างๆ ตามแบบสถาปั ตยกรรมภาคใต้ ทั้ง
อาคารหลังคาบลานอ๒ หลังคาปั้นหยา และหลังคาจั่ว
โดยตั้งแต่ แรกเริ่มสถาปนาสถาบันทักษิณคดีศึกษา
ปณิ ธานหนึ่ งที่ ส�ำคั ญนั่ นก็ คื อ “จะต้องหาวิ ธีการให้คน
ตระหนั กถึงคุณค่ าของวัฒนธรรมพื้ นบ้านอย่างรวดเร็ ว
กว้างขวาง สัมผัสได้จริงอย่างเป็นรูปธรรม” ซึ่งแนวทางดังกล่าว
จึงท�ำให้เกิด “พิพิธภัณฑ์คติ ชนวิทยา” ขึ้นเพื่ อเป็นคลังข้อมู ล
ที่สมบูรณ์ รวบรวมมรดกภูมิปัญญาทั้งที่อยู่ในรูปวัตถุของจริง
และสิ่งที่เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่จะต้องรวบรวมในลักษณะ
หอเอกสาร และวรรณกรรมท้องถิ่น พิพิ ธภัณฑ์ศิลป์ และ
พิพิธภัณฑ์ผ้า ด้วยความส�ำคัญดังกล่าว พิพิธภัณฑ์คติชนวิทยา
จึงเกิ ดขึ้ นและพัฒนาเคี ยงคู ่มาพร้ อมๆ กันกั บสถาบั น
ทักษิณคดี ศึกษาตั้งแต่เมื่อเริ่มจนกระทั่ งปัจจุบัน
ลั กษณะ โ ดยทั่ ว ไ ปอาคา รภาย ใ นสถ าบั น
ทักษิ ณคดี ศึ กษาจะเป็นกลุ ่ มอาคารสถาปัตยกรรมแบบ
ภาคใต้อย่างที่ได้ กล่าวมาแล้ว โดยแต่ละอาคารจะแบ่งออก
เป็นห้องๆ เพื่อแสดงเกี่ยวกับประวัติศาสตร์และชาติพันธุ ์
โบราณวัตถุที่เกิดจากภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่น เครื่องประดับ
ศาตราวุธที่ใช้กันในภาคใต้ เช่น กริช มีดชายธง มีดหางไก่
แสดงผ้าทอพื้นเมื อง เช่น ผ้าทอพุมเรียง ผ้ าทอปั ตตานี
ห้องแสดงกระต่ายขูดมะพร้าวรูปทรงต่างๆ ที่มีรูปแบบหาชม
ได้ยาก ห้องแสดงการละเล่นพื้นเมือง เช่น หนังตะลุง โนรา
ลิเกป่า ห้องแสดงวิถีชีวิตชาวใต้ เช่น การแสดงการละเล่น
และของเล่นเด็ ก เช่น การเล่นซัดราว การเล่นว่าว ลูกข่าง
ห้องแสดงประเพณีการบวช ห้องแสดงการรักษาพยาบาล
แบบโบราณ โดยแยกย่อยการจัดแสดงในแต่ละกลุ่มอาคาร
เบื้องต้นได้ดั งนี้
อาคารนวมภูมินทร์
จัดแสดงข้อมูลทางประวัติ ศาสตร์ และโบราณคดี
เช่น โบราณวั ตถุที่เกิดจากภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่น และ
โบราณวัตถุที่แสดงว่ามีการติดต่อระหว่างคนพื้นเมืองภาคใต้
กับกลุ่มชนภายนอก เป็นต้น
๒ หลังคาบลานอ บ้างก็ว่า บรานอร์ หรือหลังคามนิลา ซึ่งเป็นหลังคาที่มีการการผสมผสานระหว่าง
หลังคาจั่วและหลังคาปั้นหยา หลังคาแบบนี้ส่วนใหญ่พบอยู่ในจังหวัดปั ตตานีตามเป็นจริง