Page 40 - วารสารวัฒนธรรม ตุลาคม - ธันวาคม ๒๕๕๖

38
เอกสารการอ้างอิง
ยุทธพร นาคสุ ข. บรรณาธิการ. (๒๕๔๖) รายงานการวิจัย การชำ �ระปฏิทินและ
หนังสือปีใหม่เมื องล้านนา (ประกาศสงกรานต์). เชียงใหม่ :
สำ�นักงานกองทุ นสนับสนุนการวิจัย (สกว.)
ทวี สว่ างปัญญางกูร. (๒๕๓๒). วัฒนธรรมล้านนา แม่ กาบใจ้ (ระบบหนไท). มปท.
ปั กขทืนล้านนายุคสมัยปัจจุบั น
ปักขทืนล้านนาในยุคปัจจุบันจะมีการผสมผสาน
ระหว่าง “ ปักขทืนล้ านนาโบราณแบบหน้ าเดือน๗” และ
“ปฏิ ทินแบบภาคกลาง” ซึ่งถูกปรับเปลี่ยนให้เข้ากั บยุคสมัย
เช่นเดี ยวกันกับปฏิทินแบบภาคกลาง ทั้งรูปแบบที่เรียบง่าย
สี สั นหลากหลาย สะดวกต่ อการใช้ งาน แต่ ถึงอย่ างไร
ไม่ ว่ ารูปแบบของปั กขทืนจะถูกเปลี่ยนแปลงไปอย่ างไร
เนื้อหาหลั กก็ยังคงมีลั กษณะคลึงคล้ายกั น
โดยเนื้อหาส่วนแรก จะเป็นเนื้อหาที่ มีเหมื อน
ปฏิ ทินแบบภาคกลาง ได้แก่ วั นทางสุริยคติ (อาทิตย์ ถึงเสาร์)
วั นทางจันทรคติ (ข้างขึ้นกี่ค่ำ� ข้ างแรมกี่ค่ำ�) เดือนแบบสากล
(มกราคม – ธันวาคม) และปี พุทธศักราช
สำ�หรับเนื้ อหาอีกส่ วน คือ เนื้อหาที่มีเฉพาะใน
ปั กขทืนล้านนาเท่านั้น ได้แก่ วันไท วันเก้ากอง วันฟ้าตีแส่งเศษ
วั นติถีทั้งห้า วันอมริสสโชค วั นหัวเรี ยงหมอน ฤกษ์ยามที่
เหมาะสมในแต่ ละวั น เดือนทางจันทรคติ แบบล้ านนา
๗ปั กขทืนล้านนาโบราณแบบหน้ าเดือน จะมีการบันทึกด้วยอักษรธรรมล้านนา
เป็นสู ตรการคำ�นวณหาวันเวลาเป็นช่ องๆ ซึ่งเป็นรูปแบบของปฏิทินที่
จะคำ�นวณเฉพาะวันขึ้น ๑ ค่ำ�ของแต่ละเดือนทางจันทรคติแบบล้านนาเท่านั้น
ปีจุลศักราช ปีแบบหนไท และปีนักษัตร เป็ นต้น ด้วยสังคม
ยุคพั ฒนาอย่างในปัจจุบันนี้ไม่น่าเชื่อเลยว่าปฎิทินโบราณ
อย่างปักขทืนล้านนานั้นจะยั งคงมีบทบาทอยู่ เพราะผู้ ใช้
ปฏิทินก็ย่อมตระหนักดี ว่า หากมี ปักขทืนล้านนาไว้ที่บ้าน
ก็เสมือนได้ใช้ ประโยชน์ทั้งปฏิทินแบบภาคกลางและล้านนา
ในคราวเดียวกั น เนื่องจากสิ่ งที่ปักขทืนล้ านนามีนั้นไม่ มี
ในปฏิทินภาคกลาง เพราะเป็นองค์ความรู้เฉพาะของล้านนา
และที่สำ�คัญคือ องค์ความรู้เฉพาะเหล่านี้นั่นเองที่ยั งคงมี
บทบาทต่อวิถีชีวิตของคนล้านนา
ในยุ คที่ สั งคมเปลี่ ยนแปลงและก้ าวสู่สากล
มากขึ้ น แต่สิ่ งหนึ่งที่ยั งคงอยู่สำ�หรับชาวล้านนานั่ นก็คื อ
จารีตประเพณี อันดีงามที่ ยึดถื อและปฏิ บัติ กั นมาจนถึง
ทุกวั นนี้ สะท้อนให้ เห็นถึ งบทบาทและความสำ�คัญของ
ปักขทืนล้านนา