Page 43 - วารสารวัฒนธรรม ตุลาคม - ธันวาคม ๒๕๕๖

41
ตุลาคม-ธันวาคม ๒๕๕๖
วิ่งควาย
ความรักและสามัคคีของช วนากั บควาย
คำ�ขวัญประจำ �จังหวัดชลบุรีที่ว่า “ทะเลงาม ข้าวหลามอร่อย อ้อยหวาน จักสานดี
ประเพณี วิ่งควาย” สะท้อนให้เห็นถึงการสืบสานธรรมเนี ยมประเพณีวัฒนธรรมอันเก่าแก่
ของจังหวัดได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะ “ประเพณีวิ่งควาย” ที่เป็นกีฬาพื้นบ้านดั้งเดิมและ
พบได้ในจั งหวัดเดียวของประเทศไทย มีวั ตถุประสงค์ เพื่ อเป็นการระลึกถึ งบุ ญคุณ
ของควาย รวมถึ งให้ควายได้ พักเหนื่อยหลังจากการทำ �งานอย่างหนักในช่วงฤดู ไถนา
อีกทั้งชาวนายังได้พักผ่ อนและมาสังสรรค์กันก่อนที่จะเข้าฤดูเก็ บเกี่ยวต่อไป
อดีตเก่ าก่อนประเพณีวิ่ งควาย
แม้จะไม่ ปรากฏหลักฐานชั ดเจนว่าเริ่มมีประเพณีวิ่งควายตั้ งแต่เมื่อใด แต่ พบว่า
มีการเล่นวิ่งควายกันแล้วในสมัยกรุงศรีอยุธยาเรื่อยมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ ที่เห็นชัดเจนเมื่อครั้ง
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ได้ เสด็จประพาสเมืองชลบุรี ในระหว่ าง
ปีพุทธศักราช ๒๔๑๕-๒๔๔๙ มีราษฏรมาคอยรับเสด็จกันอย่างเนืองแน่น และทางเมืองชลบุรีก็ได้
จัดให้ มีการวิ่งควายขึ้นถวายให้พระองค์ท่านได้ทอดพระเนตร ณ พลับพลารับเสด็จ บริเวณหน้า
วัดใหญ่อินทาราม สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทรงตรัสว่า “การวิ่ งควายนี้ สนุกมาก ขอให้จัดเป็น
ประเพณีประจำ �ของเมืองชลบุรีโดยเฉพาะ”
และก็ยั งปรากฏในพระราชกิจรายวั นของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้ าอยู่หัว
รัชกาลที่ ๖ ที่ กรมราชเลขาธิการได้บันทึกไว้ดังนี้
"วันขึ้น ๑๔ ค่ำ� เดือน ๑๑ ร.ศ. ๑๓๑ พระบาทสมเด็ จพระมงกุฎเกล้ าเจ้าอยู่หัว เสด็จลง
เรือพระที่นั่ง ที่ท่าหน้าตำ�หนักกรมขุนมรุพงศ์ พระราชทานพระแสงสำ�หรับมณฑลแก่พระสุนทรพิพิธ
แล้วเสด็จลงเรือจะเสด็จเมืองชลบุรี
เวลา ๓ โมง ๔๕ นาที เรือพระที่นั่ งเที ยบสะพานท่าน้ำ�เมืองชลบุรี พระยาวิเศษฤาไชย
และข้าราชการเมืองนั้นมาคอยรั บเสด็จ เสด็จขึ้ นประทับตำ �หนักกรมขุ นมรุพงศ์ที่เมืองชลบุรีนั้น
เวลาบ่ าย ๔ โมง เสด็จที่ว่าการเมื องกองเสือป่า พระยาวิเศษฤาไชยนำ�ฝ่ ายพลเรือน
เฝ้าเรียงตัว หลวงมริดราบ นำ�ทหารเรือ ทหารบก ตำ�รวจภูธรเฝ้า พระยาวิเศษฤาไชยนำ�พ่อค้า
ไทย จีน เฝ้ารับเสด็จ ประทับทอดพระเนตรแข่งกระบือ แลแห่ ผ้าป่า ซึ่งพ่อค้าพลเมืองได้จัดให้มีขึ้น"
ประเพณี