Page 42 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๒

40 วัฒนธ รม ัฒ
“กระท�ำกิริ ยาเปนผีดุร้ายหลอกคน จนถึงช่ วยนายชุ ่ม
ถีบระหัดน�้ ำเข้านา แลวิดน�้ ำเรือ กู้เรื อของนายชุ่มที่ล่มก็ได้”
ส่วนบุ ตรชายของอ�ำแดงนากก็ แต่งกายเป็นหญิงให้
คล้ายมารดา หลอกชาวบ้านจนกลัวกันทั่ วทั้งพระโขนง อนึ่ ง
บุ ตรของอ�ำแดงนากได้เล่าถวายเสด็จอุปัชฌาย์ ว่ าตนได้
ท�ำมารยาเป็นปีศาจหลอกชาวบ้านจริ ง บุตรคนหนึ่งของ
อ� ำแดงนากชื่ อนายแบน เคยเป็นพระสมุห์ของเสด็ จ
อุปัชฌาย์ ภายหลั งผูกคอตายที่ ถาน (ส้ วมส�ำหรั บพระ)
วัดโพธิ์
สรุปว่าเรื่องผีแม่นากตามค�ำบอกของนายกุหลาบ
เกิดขึ้นในสมั ยรั ชกาลที่๓ (ครองราชย์ระหว่ าง พ.ศ.
๒๓๖๗-๒๓๙๔) ตัวตนของแม่นากเคยมีจริง แต่ผีที่เล่าลือ
เป็นผีปลอม
ส่วนชื่อนายมากที่ปรากฏคู่นางนากจนแพร่หลายใน
ยุคต่อมานั้ น ผู้ เขียนคิดว่าน่าจะเกิดเมื่อกรมพระนราธิ ป-
ประพันธ์พงศ์ทรงแต่ งบทละครร้อง เรื่องอีนากพระโขนง
ส�ำหรับเล่นในโรงละครปรี ดาลัย เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๔ (ต้นสมัย
รัชกาลที่ ๖) โดยสมมุติให้ชายคนหนึ่งชื่อมาก เป็นผัวนางนาก
ฝันถึงผีแม่ นากในอดีตอย่างเป็นตุ เป็นตะ กระทั่งตื่น
กรณี ผีแม่ นากนี้ถ้ าลองถามผู้ เขียนและคนทั่ วไปดู
คิ ดว่าร้อยทั้งร้ อย คงอยากให้ ผีแม่นากหลอกหลอนจริง ๆ
มากกว่า เพราะตื่นเต้ นและสนุ กกว่าผีปลอมของลู กชาย
แม่ นากเป็นไหน ๆ
ล่าสุ ดมีข้อมูลที่น่าสนใจมากลงในนิตยสาร ศิลปวัฒนธรรม
ฉบั บเดือนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ โดย นิยะดา เหล่าสุนทร
เสนอเรื่ อง “แม่นากพระโขนงในเสภาขุนช้างขุนแผน” ว่า
ในเสภาเรื่ องขุนช้างขุนแผน ฝีปากครู แจ้ง มีกล่ าวถึง
แม่ นากด้วย
นิ ยะดากล่าวว่ า ตอนสร้อยฟ้ าให้ เถรขวาดท� ำเสน่ห์
พระไวย เพราะพระไวยไปรั กนางสีมาลามากกว่า เถรขวาด
ได้ ผีแม่นากพร้ อมลูกที่ตายในท้องมาใช้งาน ดังกลอนเสภา
เอ่ยนามไว้ชัดแจ้งว่า
“กระผมนี่ชื่อนาก อยู่บางพระขะโหนง
เจบครรภ์วันเสาร์ เขาสี่โมง
ตายโหงไปทั้งกลม ผมเปนพราย
เจ้ าคุณถามสันถานประมาณเด็ก
เปนลูกเล็กของข้าเจ้า จะเล่าถวาย
มาอยู่นี่นมนาน ธระมานกาย
นี่แลคือลูกชายตายในครรภ์”
> ปกสูจิบัตรภาพยนตร์เรื่อง
แม่นาคพระโขนงของ เสน่ห์โกมารชุน
พ.ศ. ๒๕๐๒ (ซี ดีเอนก 0129-065)