นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๔ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 97

97
ตุ
ลาคม-ธั
นวาคม ๒๕๕๗
บางต�
ำนานเล่
าขานว่
ายามเกรี้
ยวกราด คงคา
สวรรค์
อาจไหลลงมาสู
พื้
นโลกอย่
างรุ
นแรง ถึ
งขั้
นโลกจะแตก
ได้
พระศิ
วะมหาเทพจึ
งเอามุ
นมวยผมของพระองค์
ไปชะลอ
คงคามหานที
ไว้
นี่
อาจเป็
นสาเหตุ
หนึ่
งก็
ได้
ที่
ท�
ำให้
มนุ
ษย์
ต้
องบั
ดพลี
บู
ชาพระแม่
คงคาให้
ดี
หากคิ
ดว่
าท�
ำอะไรไม่
ดี
กั
แม่
คงคา เช่
นท�
ำให้
แม่
น�้
ำสกปรก ก็
ต้
องขออภั
ยด้
วยการจุ
ประที
ปลงในกระทง ลอยไปขอขมาลาโทษ และขออย่
าให้
พระแม่
โกรธจนเกรี้
ยวกราด จนน�้
ำท้
วมท้
นล้
นตลิ่
ง กระทั่
ลู
กๆ ต้
องตกระก�
ำล�
ำบาก
แต่
บ้
างก็
ว่
าการลอยกระทง ได้
รั
บอิ
ทธิ
พลจาก
ธรรมเนี
ยมการลอยประที
ปเพื่
อบู
ชามหาเทพของชาวฮิ
นดู
อั
นประกอบด้
วย พระศิ
วะ พระนารายณ์
พระพรหม เรี
ยก
ตามคั
มภี
ร์
โบราณว่
า “ที
ปวาล” หรื
อเทศกาลตามประที
ป ซึ่
เมื่
อบู
ชาครบวั
นแล้
วให้
น�
ำประที
ปไปลอยน�้
ข้
างฝ่
ายศาสนาพุ
ทธอธิ
บายว่
า การลอยกระทง
มี
ต้
นก�
ำเนิ
ดจากเมื่
อครั้
งยั
งไม่
ตรั
สรู
พระพุ
ทธองค์
ได้
เสวย
ข้
าวมธุ
ปายาสของนางสุ
ชาดา แล้
วทรงตั้
งสั
ตยาธิ
ษฐานลอย
ถาดข้
าว ณ ริ
มฝั
งน�้
ำเนรั
ญชรา ว่
าหากพระองค์
จะตรั
สรู
เป็
นพระพุ
ทธเจ้
าจริ
ง ก็
ขอให้
ถาดลอยทวนน�้
ำ ปรากฏว่
ถาดค่
อยๆ จมลงในลั
กษณะทวนน�้
ำ จนไปถู
กขนดหางของ
พญานาคผู
รั
กษาบาดาล ครั้
นเมื
อทรงตรั
สรู
แล้
ว พญานาค
มี
ความเลื่
อมใส จึ
งขอให้
ทรงประทั
บรอยพระพุ
ทธบาทไว้
ให้
ตนบู
ชาที่
ริ
มฝั่
งเนรั
ญชรา ความทราบถึ
งนางสุ
ชาดาจึ
งน�
เครื่
องหอมและดอกไม้
ใส่
ถาดลอยน�้
ำไปสั
กการบู
ชา
เป็
นประจ�
ำ จนกลายเป็
นประเพณี
ลอยกระทงสื
บมา
กั
บอี
กต�
ำนานหนึ่
งคื
อ ชาวพุ
ทธลอยกระทงไปบู
ชารอย
พระพุ
ทธบาท ณ ริ
มฝั
งนั
มทานที
ที่
ซึ่
งพระองค์
เสด็
จไปแสดง
ธรรมโปรดพญานาค จนพญานาคเกิ
ดความเลื่
อมใส
เมื่
ออธิ
บายเช่
นนี้
แล้
ว ประเพณี
ลอยกระทงจึ
ตอบสนองทั้
งฝ่
ายพุ
ทธและฝ่
ายพราหมณ์
ฮิ
นดู
โดยเฉพาะ
ในสั
งคมไทย งานลอยกระทงมี
การประยุ
กต์
และพั
ฒนาจน
อลั
งการเสี
ยยิ่
งกว่
าดิ
นแดนต้
นก�
ำเนิ
ดคื
ออิ
นเดี
ย โดยเฉพาะ
งานประเพณี
ลอยกระทง เผาเที
ยน เล่
นไฟ ที่
สุ
โขทั
ย ยอมรั
กั
นว่
าทั้
งขรึ
มขลั
ง อลั
งการตระการตาเป็
นที่
สุ
เฮื
อไฟที่
ชาวบ้
านแห่
ผ่
านหน้
าพระอุ
โบสถ วั
ดเชี
ยงทอง เมื
องหลวงพระบาง ก่
อนที่
จะนำ
�ลงไหลเฮื
อไฟในลำ
�น้ำ
�โขง
I...,87,88,89,90,91,92,93,94,95,96 98,99,100,101,102,103,104,105,106,107,...122
Powered by FlippingBook