นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๔ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 96

...กินข้ าวอย่าลืมเสื้อนา กินปลาอย่าลืมเสื้อน�้ำ...
ภาษิตค�ำสอนของคนไทยแต่ โบราณบอกให้รู้ว่า
แต่ไหนแต่ ไรมา คนไทยเคารพบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่สิงสถิตย์อยู่
ในทุ่งนาและท้องน�้ำ เรียกว่า “เสื้อนา” กับ ”เสื้อน�้ำ” บางที
เรียก “ผีเสื้ อนา - ผีเสื้ อน�้ำ” รวมทั้ง “ผีเสื้ อเมือง” หรือ “พระ
เสื้ อเมือง” สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ผู้คุ้มครองเมือง
ต่ อมาเมื่อคนไทยขยับขยายลงมาตั้ งถิ่นฐาน ณ
ลุ่มน�้ำปิง วั ง ยม น่าน และเจ้าพระยา เกิ ดเป็นสามอาณาจักร
ใหม่ คือล้านนา สุ โขทัย และอยุธยา ซึ่งแวดล้อมไปด้วย
ชนชาติ ที่มีอารยธรรมรุ่งเรืองมาก่อน คื อ มอญ ขะแมร์ และ
พม่า ชนชาติ เหล่านี้นับถือสองศาสนาหลัก คือศาสนาพุ ทธ
กับศาสนาพราหมณ์ หรือฮิ นดู นั บแต่นั้น “เสื้อนา” หรือสิ่ง
ศั กดิ์สิทธิ์แห่งนาข้าว ก็ ถูกแต่งองค์ทรงเครื่อง แล้วเรียกขาน
ใหม่ว่า “พระแม่โพสพ” ซึ่งเป็ นปางหนึ่งหรือภาคหนึ่งของ
“พระลักษมี” เทพนารี แห่งโชคลาภและความอุดมสมบูรณ์
ชายาของมหาเทพฮิ นดูนาม “วิษณุ” หรือ “นารายณ์”
ส่ วน “เสื้อน�้ ำ” ก็กลายเป็ น “พระแม่ คงคา”
เทพนารีแห่งสายน�้ำ ธิดาของพระหิ มวัต – เทพแห่งเทือกเขา
หิมาลัย และเป็นพี่สาวของพระอุ มา – ชายาของพระศิวะ
มหาเทพ มีเรื่องเล่าว่ าเมื่อพระคงคาก�ำเนิด บรรดาทวยเทพ
ต่างยินดีปรีดา จึงพากันอัญเชิญพระนางไปสถิตเป็นสายธาร
สวรรค์ ซึ่งมนุษยโลกจะเห็ นพระนางเป็นทางสีขาวยาวพาด
ไปตามโค้งฟ้า อย่างที่ฝรั่งเรียก “ทางน�้ำนม” (Milky Way)
หรือที่มาเรียกกันภายหลังว่ า“ทางช้างเผือก”
แต่ ชาวฮินดูเรียก “คงคาสวรรค์” (Ganges) และ
นับถือว่าเป็นหนทางสู่สวรรค์ ยามมีลมหายใจ ต้องได้อาบน�้ำ
ศักดิ์ สิทธิ์แห่งสายธาราคงคาสักครั้ง ยามสิ้นลมแล้วก็ขอให้
ร่างได้มอดไหม้ ณ ริ มฝั่งคงคา เพื่ อเถ้าอัฐิจะได้ ถูกกวาด
ลง ณ คงคา ให้พระแม่ แห่งสายน�้ำน�ำพาดวงวิ ญญาณไปสู่
สรวงสวรรค์