นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๔ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 102

102
เมื่ อเข้าสู่ประชาคมอาเซี ยน จะเกิดอะไรขึ้นกั บเรา
ทั ้ งในระดั บประเทศ และระดับประชาชนทั่วไป
ค�ำถามนี้เป็นค� ำถามใหญ่มาก ไม่สามารถตอบ
รวมๆ ได้สั้ นๆ แต่เท่าที่ สามารถประเมิ นจากกรอบการ
ร่วมมื อกันที่เรียกว่ า ASEAN Connectivity กล่าวได้ ว่าจะเกิด
ผลกระทบต่อคนกลุ่มต่างๆ แตกต่างกันออกไป
ที่เห็ นได้ชั ดคือ ความไม่เสมอภาคกั นระหว่ าง
ผู ้คนในประเทศต่ างๆ หากพิจารณาจากกรอบ ASEAN
Connectivity การรวมตัวของประเทศอาเซี ยนเอื้อประโยชน์
ให้กั บคนที่มั่งคั่งอยู่แล้ว มากกว่าที่ จะเอื้อประโยชน์ให้กับ
คนที่ มีรายได้ น้อย เช่น การตั ดถนนต่างๆ ใครกันแน่ที่ได้
ประโยชน์ ผู้ขนส่งสินค้าใช่หรือไม่ แม้จะมีการผลิ ตมากขึ้น
แต่ผลประโยชน์ จากการค้าขายจะเอื้อให้กับบริษั ทใหญ่ๆ
ไม่กี่รายในภูมิภาคหรือไม่ ใครกันที่ได้เปรียบทางการค้าใน
ภูมิภาค หรือในเรื่องของการเคลื่อนย้ ายแรงงาน แรงงาน
ที่ จะเคลื่อนย้ายได้อย่างสะดวกคื อแรงงานที่ มีรายได้ สูง
อยู่แล้ว ในขณะที่แรงงานรายได้ ต�่ำ กลับยังถูกกี ดกันอยู่ ถูก
ควบคุ ม และไม่มีอนาคตที่มั่นคง ทั้งๆ ที่ แรงงานระดับนี้
ยั งเป็นหัวใจส�ำคัญของการผลิตในภู มิภาคนี้ ในส่วนของ
การรวมตั วกันในการปกป้องสิ ทธิมนุษยชน ซึ่ งจะส่งผลดีแก่
ประชาชนที่มีอ�ำนาจต่อรองต�่ำ ประชาชนที่มีรายได้ต�่ำ ก็เป็น
อีกประเด็นหนึ่ งที่ส�ำคัญ หากแต่ แต่ละประเทศก็ ไม่พร้อมที่
จะให้ประชาคมอาเซียนได้เข้ามามีบทบาทด้านนี้
ประเด็ นที่ไม่เป็ นที่ สนใจนักของกรอบนี้ ได้แก่
ประเด็นเรื่ องชนกลุ่มน้ อย สิ ทธิสตรี สิทธิ เสรี ภาพของ
ประชาชน สิทธิ มนุษยชน และเรื่ องเด็ก ชี้ ให้เห็ นถึ งว่า
อาเซียนยังให้ความส�ำคัญแต่เฉพาะกั บการร่วมมือกันทาง
เศรษฐกิจ และไม่มีแนวทางที่จะยกระดับคุณภาพชีวิ ตของ
คนด้อยโอกาสในสั งคมของแต่ ละประเทศสมาชิกอย่ าง
ชัดเจน แนวทางการรวมตั วกันจึงเป็ นแนวทางการพัฒนา
แบบจากบนลงล่าง โดยไม่ให้รูปธรรมของแผนการพัฒนา
อย่างชัดเจนว่า ผลการพัฒนาจากเบื้องบนนั้นจะไหลรินลง
สู่คนด้อยโอกาสอย่ างไร โดยสรุปแล้ว ผลที่จะเห็ นได้ชัดเจน
คือประโยชน์ทางเศรษฐกิจจะกระจุกตัวอยู่กับคนที่ได้โอกาส
มากอยู่แล้ว คนชั้นกลางและคนชั้นบนที่มั่งคั่งมีอ�ำนาจอยู่
แล้วจะยิ่ งมั่งมีและมีอ�ำนาจมากยิ่งขึ้น ช่องว่างระหว่างคนจน
กับคนรวย ช่องว่างระหว่ างอ�ำนาจจะยิ่งห่างขึ้น ไม่มีลู่ทางที่
ชัดเจนส�ำหรับการลดช่องว่างนี้
ฉะนั้น ความพร้อมของแต่ ละประเทศมักขึ้นอยู่
กับว่ า ใครในแต่ละประเทศที่จะได้ประโยชน์จากการรวมตั ว
เป็ นประชาคมอาเซียนมากที่ สุด เท่าที่ ผมได้ ศึกษาจาก
แนวทางการรวมตัวเป็นประชาคมอาเซียนแล้ว ดูเหมือนว่า
ผู้ที่มีอ�ำนาจสูงอยู่แล้ว มีความมั่งคั่งอยู่แล้ว จะมี ความพร้อม
มากกว่ า เนื่องจากพวกเขาจะได้ประโยชน์จากการรวมตัวกัน
นี้ เนื่องจากพวกเขาจะไม่ ต้องถูกควบคุมจากประชาคมหาก
เขาล่ วงละเมิ ดสิทธิ มุนษยชนผู้ด้ อยอ�ำนาจ ส่วนคนที่ด้ อย
โอกาสอยู่แล้ว แทบไม่เคยมีการถามว่าพวกเขาพร้อมหรือไม่
แล้วพวกเขาจะได้อะไรจากการมี ประชาคมอาเซียน