นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๔ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 29

29
ตุลาคม-ธันวาคม ๒๕๕๗
วิจิตรช่างศิลป์
ศ.วิ บูลย์ ลี้ สุวรรณ
คนไทยเป็นคนช่างประดิ ษฐ์และรั กสวยรักงาม
มาแต่อดีต ดังจะเห็นได้จากเครื่ องมือเครื่องใช้อาหารการกิน
ที่มักประดิษฐ์ แกะสลัก แซะ คว้าน ให้งดงามน่ารับประทาน
โดยเฉพาะการน�ำผักผลไม้ มาแกะสลัก คว้านให้ได้รูปแบบ
ตามต้องการ น�ำใบไม้มาท� ำเป็นภาชนะด้วยการพับ ห่ อ จีบ
ซึ่ งเป็นการน� ำวั ตถุ ดิ บใกล้มือและมี อยู่ ตามธรรมชาติ
มาแปรรูปให้เกิดประโยชน์และมีความสวยงาม น่ าใช้น่าชม
ใบตองหรื อใบกล้ วยเป็นวัตถุดิบที่ ใช้ประโยชน์
ได้หลากหลาย ตั้งแต่น�ำมาท�ำเป็นภาชนะใส่อาหารคาวหวาน
ใช้ห่อขนมและท�ำเป็นเครื่องบูชา เช่น ท�ำกระทงเจิม บายศรี
พวงมาลัย และเครื่องแขวน
การน� ำใบไม้ดอกไม้สดมาประดิษฐ์เป็นสิ่งต่างๆ
เป็นที่ขึ้นชื่อมานานแต่โบราณ แต่ไม่ ปรากฏแน่ชัด ว่าได้มี
การเริ่มต้นตั้งแต่ในสมัยใด เนื่องจากไม่ มีการจดบันทึกไว้เป็น
ลายลักษณ์อักษร ซึ่งในหนังสือต�ำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์ หรือ
นางนพมาศ (พระราชนิพนธ์ ในรัชกาลที่ ๓) ได้กล่าวถึงว่า
"...เมื่อครั้งที่นางนพมาศถวายตั วเป็นสนมของพระร่วงในปี
พ.ศ.๑๙๐๗ นางได้จัดดอกไม้สดเป็นรูปดอกบัวแล้วใช้ผลไม้
(คงจะเป็นมะละกอ : ผู้เขียน) แกะสลักเป็ นนกก�ำลั งจิกเกสร
ดอกบัว ตรงกลางเสียบธูปเทียนและโคมส�ำหรับลอยน�้ำ
ในพระราชพิธีจองเปรียงในวันเพ็ญเดือนสิบสอง และกระทง
ดอกไม้สดนี้เอง เป็นที่พอพระราชหฤทัยของพระร่วงมาก
จนถึงกับทรงบั ญญัติการท�ำโคมขึ้นตามแบบที่นางนพมาศ
ได้ถวายค�ำอธิบายไว้ ตั้ งแต่ครั้งนั้น.."
ภาพ: อดุล ตัณฑโกศั ย