นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๔ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 32

นอกจากเครื่องบายศรีแล้ว คนไทยยั งประดิษฐ์
เครื่ องดอกไม้สดมาช้านาน ทั้งที่ ท�ำกันในราชส�ำนักและ
ชาวบ้ าน โดยเฉพาะในราชส�ำนักนั้นมี พนักงานนี้โดยเฉพาะ
เช่น ในสมัยรัชกาลที่ ๑ มี เจ้าคุณตานี ธิดาเจ้าพระยามหาเสนา
ซึ่ งเป็นเจ้าจอมมารดาในพระบาทสมเด็ จพระพุทธยอดฟ้า
จุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ เป็นผู้ที่มีฝีมือทางร้ อยดอกไม้
และเย็บใบตอง ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ ๔ กรมสมเด็จพระสุดารัตนราชประยูร ทรงประดิ ษฐ์
ระย้าแปลงพวงแก้ ว วิมานพระอินทร์ และวิมานแท่น ใน
รัชกาลที่ ๕ สมเด็จพระศรี พัชรินทราบรมราชินีนาถ ทรง
ออกแบบจัดดอกไม้ประดับโต๊ะเสวยเป็นรูปพญานาค ใน
คราวพระราชทานเลี้ยงแขกต่ างประเทศ นับเป็นความคิ ด
สร้างสรรค์ที่ไม่เคยมีมาก่อน การร้อยมาลัยก็ขยายตัวออกไป
อย่างกว้างขวาง โดยเจ้าคุณพระประยูรวงศ์ (เจ้าจอมมารดาแพ)
คิ ดท�ำมาลัยครุย ท้าววรคณานันท์ (ม.ร.ว. แป้ม มาลากุล)
คิ ดท�ำมาลัยสองชาย ต่อมามีผู้คิดประดิษฐ์เครื่ องดอกไม้สด
ขึ้นอีกหลายแบบ
เครื่ องดอกไม้สดมีวิธีการท�ำหลักๆ ดังนี้ การร้อย
ดอกไม้ การเย็บแบบ ท�ำตุ้ ม ท�ำพู่ ระย้า พุ่ม มาลัย เครื่องแขวน
และเครื่องตกแต่งทั่วไป
ดอกไม้ พุ่ม หรื อ พุ่มดอกไม้ คื อการจัดดอกไม้
สดลงในภาชนะ เช่น พาน โดยท� ำเป็นหุ่นด้วยดินเหนี ยว
มันเทศ ไม้ระก� ำ มาปั้นหรื อเหลาเป็นท่อนกลม ใช้ไม้กลัด
เสียบดอกไม้ สด เช่น ดอกบานไม่รู้โรย ปักติดกับแกน แล้ วตี
ให้เป็นพุ่มยอดแหลม หรือโรยขี้เลื่อยทับช่อดอกไม้ การท�ำ
พุ่มอาจท�ำได้ หลายทรง เช่น ท� ำเป็นพุ่มทรงดอกบัวซึ่งนิยม
ท�ำกั นมาก ทรงบาตรคว�่ำ และพุ ่มดอกไม้สดมี ทั้งที่ ใช้
ดอกไม้จริงและเย็บแบบจากกลีบดอกไม้ อาจมีใบไม้แซม
บ้างเพื่อความสวยงาม รวมทั้งมาลัยเถาเรียงกันเป็นรูปพุ่ม
ดอกไม้พุ่มที่จัดในพานมักประดับยอดตุ้มด้ วย ส่วนพุ่มอีก
ชนิดหนึ่ง เรียก พุ่มกัณฑ์เทศน์ แต่เดิมท�ำด้ วยดอกไม้สดเป็ น
พุ่มบนพาน ตะลุ่ม หรือโตก มีเทียนขี้ผึ้งติดเงินเหรียญโดย
รอบปักอยู่ตรงกลาง ใช้เป็นเครื่องบูชากัณฑ์ เทศน์ ปัจจุบันใช้
ไม้ก้านธูปหรือไม้ไผ่เหลาเป็นก้านคีบธนบัตรปักไว้ที่ต้นเทียน