นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๔ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 22

22
โมงครุ่ม
การเล่นโมงครุ่ มหรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่าอีหลัดถัดทา
ในเอกสารโบราณ เรียกว่า “หม่งครุ่ม โหม่งครุ่ม มงครุ่ม”
ในพจนานุ กรมฉบั บราชบั ณฑิ ตยสถาน ๒๕๕๖ ใช้ ว่า
“โมงครุ่ม” อธิบายว่า การมหรสพอย่างหนึ่งที่แสดงในงาน
พระราชพิธีสมโภช เช่น พระราชพิธีโสกั นต์ พระราชพิธีนี้
ใช้แก่พระองค์เจ้าขึ้นไป
การแต่ งกายของผู้แสดงโมงครุ ่มคล้ ายกับระเบง
และกุลาตี ไม้ คือสวมชุดเข้มขาบ ซึ่งเป็นผ้ าที่ทอควบกั บ
ทองแล่ง (ทองค� ำที่แผ่เป็ นเส้นบางๆ แล้วน�ำมาแล่ งรีดตัด
เป็นริ้วๆ ตามยาว : ผู้เขี ยน) สวมสนับเพลา คาดผ้าที่เอว
สวมเทริด นั กแสดงมือถือไม้ ก�ำพด ลักษณะอย่างตระบอง
ขนาดสั้น ๒ อัน ส่วนล่างท�ำเป็นด้ามส�ำหรับถือ ผู้แสดงถือ
ไม้ก�ำพดข้างละมือ การเล่นโมงครุ่มแบ่งผู้แสดงออกเป็นกลุ่ม
กลุ่มละ ๔ คน กลุ่มหนึ่งมี กลองโมงครุ่ม ๑ ลูก ผู้แสดงยืนใกล้
กับกลองข้างละ๒คน กลองโมงครุ่ มนี้เป็นกลองขึ้นหนังสองหน้า
มีรูปทรงอย่างเดียวกั บกลองทัด วางบนฐานตั้ งตรงกลาง
ด้านหน้ามีผู้เล่น ๑ คน ยืนตีโหม่งบอกท่าทางให้ผู้เล่นท�ำตาม
ผู้ ตี โหม่งตีให้สัญญาณ เมื่ อผู ้เล่ นเข้าประจ� ำที่ แล้วคนตี
จึงตีโหม่งพร้อมร้องว่ า "อีหลัดถัดทา" จากนั้นตีโหม่งอีก ๒ ที
เพื่อบอกท่าต่างๆผู้ เล่นแสดงท่าทางยักเอวซ้ายทีหนึ่ง ขวาทีหนึ่ง
พร้อมร้องว่า "ถั ดถัดท่า ถัดท่าท่ าถัด" จนกว่าคนตีโหม่ งตี
ให้สัญญาณเปลี่ยนท่า โดยผู้ตีโหม่งตีรัวสัญญาณ ผู้เล่นหยุด
ยืนอยู่กับที่ด้วยวิธีร้องบอกว่า "โมงครุ่ม" ตีโหม่ง ๒ ที เสียงดัง
“มงๆ” ผู้แสดงใช้ไม้ก�ำพดตีที่หน้ากลองซ้ายที ขวาที ให้ดั ง
“ครุ่มๆ” ผู้ตีโหม่งตีรัวสัญญาณให้ผู้แสดงหยุด แล้วบอกท่าใหม่
ท่าที่เล่นมีหลายท่า เช่น ท่าบัวตูม ท่าบัวบาน ท่ามังกรฟาดหาง
พระจันทร์ทรงกลด ท่าเทพนม ท่าช้างประสานงา ท่าเมขลาล่อแก้ว
ท่ารามสูรขว้างขวาน ท่าหนุมานถวายแหวน ท่าพระอินทร์
เป่าสังข์ ฯลฯ