วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๗ - page 56

56
ปลาร้าอี สาน ปลาร้าร้อยเอ็ด
ค�ำผญาอีสานว่า “ข้าวอยู่นาปลาอยู่ห้วย..แม่ น
เพิ่นทานปั นแจก เฮ็ดปลาแดกไว้ถ้ าเลี้ยงลูกน้ อยผู้คอยจ�้ำ
พ่อบ่มี ใบตองดีแม่สิ ปิ้งหมกให้ ..มาไวไวค�ำแก้วอย่าแอ่ ว
จ่ม ซิ นมีสิได้ กินแกงอ่อมต้มลาบก้อยซอยซิ้ นขม..ค�ำเอย”
(ค�ำผญา ทองแดง) สะท้อนภาพปลาแดก ปลาร้าเป็ นหัวใจ
ส�ำคัญของวิถีชีวิตคนอีสาน
ได้มีโอกาสขอความรู้ปราชญ์ ชาวบ้านที่มีความรู้
เรื่ องการท�ำปลาร้า เพราะท�ำมาตลอดชี วิ ต ท�ำไว้กิ นเอง
สะอาดถูกอนามัย ปลอดภัย ไว้ ใจเชื่อมือท�ำกินเองอร่อยกว่า
ซื้อของเขา ยายพาว ผลาผล อายุ ๖๗ ปี แห่งทุ่งกว้างวังอีผุย
บ้านหนองหิน อ�ำเภอเมืองสรวง จังหวัดร้ อยเอ็ด บอกว่า
ตั้ งแต่เด็กๆ ยายก็เห็นคนรุ่นพ่อรุ่นแม่ท�ำปลาร้ากั นเรื่อยมา
ใช้ ปลาอะไรก็ได้ส่ วนใหญ่แถวนี้ ใช้ปลาช่ อน ปลาหมอ
ปลาดุกนาปลาตะเพียนขาว ส่วนตัวเล็กๆ ใช้ปลากระดี่ ปลาซิว
ซึ่งยายพาวก็ต้องพึ่งพาบริการ การหาปลาจากตาเทียน ผลาผล
ซึ่ งเป็ นนั กสานแหและช�ำนาญการหาปลาเอามาให้
เมื่อได้ปลามาแล้วก็มาขอดเกล็ด ผ่าท้องควักเอาไส้ออกแล้ว
ล้างให้สะอาด ภาชนะคือไห ก็ต้องล้างให้สะอาดคว�่ำทิ้งไว้
ให้แห้งสนิ ท แล้วเอาปลาใส่กาละมั ง ใส่ ข้าวคั่ วและร�ำ
อัตราส่วนมีดังนี้ ปลา ๒ ส่วน เกลือ ๑ ส่วน ข้าวคั่ว ๑ ขีด ร�ำข้าว
๑ ใน ๓ เอาทั้ งหมดคลุกเคล้าให้เข้ากัน ถ้ าปลาตัวใหญ่ต้ อง
บั้งเสียก่ อน แล้วเอาบรรจุลงไห ปิ ดให้สนิท ทิ้งไว้เดือนหนึ่ง
เปิ ดออกดู กดอัดปลาให้ แน่น แล้วเก็บไว้ อีก ๓ เดือน
ก็ ใช้ได้ ถ้าเก็ บเป็นปี จะได้ น�้ำปลาไว้กิน สาเหตุที่ ปลาร้า
เกิดมี หนอนขึ้น เพราะไม่สะอาด ยายพาวบอกเคล็ดลับ
หั วใจของปลาร้าต้องสะอาด
คนดังกับปลาร้า ไมค์ ภิรมย์พร
หรือพรภิรมย์ พินทะปะกัง จากอุดรธานี เจ้าของ
ผลงานลือลั่น ยาใจคนจน เป็นแฟนคนจนต้องทนหน่อยน้อง
ยังสืบสานการท�ำปลาร้า และธุรกิจปลาร้าของไมค์ไม่ใช่ธรรมดา
เป็นปลาร้าที่ส่งออกไปต่างประเทศ ท�ำไมเป็นนักร้องอยู่ดีดี
จึงหันมาท�ำปลาร้า ไมค์ ภิรมย์พร บอกว่า
“ต้องการยกระดับปลาร้า ภูมิปัญญาของคนอีสาน
ให้มีความภาคภูมิใจ เพราะหลายคนเขาจะดูถูกว่าคนอีสาน
กินปลาร้ า แต่ว่าปลาร้าเราตอนนี้ มันสะอาดสามารถยก
ระดับขึ้ นมาอินเตอร์ได้แล้ว คนทั่วโลก คนไทย คนภาคกลาง
ตอนนี้ ก็หันมาบริโภคปลาร้ากันหมดแล้ว เพี ยงแต่ว่าเรา
จะท�ำยังไงให้มันสุก สะอาด มีความมั่นใจมากขึ้ น แต่ส่วนหนึ่ง
เราก็มุ่งหวังไปทางธุรกิจของเรา เราเองก็เติบโตมากั บปลาร้า
เราใช้ความสามารถที่มีอยู่ มาพัฒนาตรงนี้ในการประกอบ
อาชีพนี้ต่อไป”
ปลาร้าของไมค์ ภิรมย์ พร ไปต่างประเทศ ไมค์
บอกว่า “ปลาร้า สะอาด มีมาตรฐาน อร่อย เราก็ส่งออก
ไปออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ ซึ่งมีตั วแทนน�ำเข้าที่นั่น ก็ค่อยๆ
เป็นค่อยๆ ไป เวลาไปโชว์ตัวต่างประเทศก็ไปเปิดบูท ปลาร้า
ในประเทศวางขายชื่อ ยาใจ ในต่างประเทศชื่อ แซ่บไมค์”
ธรรมดาเสียที่ไหน ปลาร้าไมค์ ภิรมย์พร
ยายพาว ผลาผล
แห่งบ้านหนองหิน
เมืองสรวง ร้ อยเอ็ด
เป็นผู้ทำ�ปลาร้าไว้ กิน
มาตั้งแต่เด็ กจนถึงปัจจุบัน