วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๗ - page 50

50
การละเล่ นผีตาโขนมีมาแต่ โบราณกาลอาจเป็น
ร้อยปี แล้ว แต่ไม่มีหลักฐานยืนยันแน่ชัด ผ่านการตกผลึก
ถ่ายทอดพิธีกรรมมาจากบรรพชนหลายๆ รุ่น ผีตาโขนเป็น
การละเล่นส่วนหนึ่งในงานประเพณีบุญหลวงของอ�ำเภอด่านซ้าย
จังหวั ดเลย เป็นสี สันแห่ งการเฉลิมฉลองในงานบุญหลวง
โดยเฉพาะในพิธีอันเชิญพระเวสสันดร และนางมัทรีเข้ าเมือง
ตามฮีตเดือนสี่ (บุ ญพระเวสส์) ของชาวอีสาน
ชาวด่านซ้ าย ได้ รวมเอางานบุ ญฮีตเดื อนสี่
บุ ญพระเวสส์ ฮีตเดื อนห้า บุ ญสงกรานต์ ฮี ตเดือนหก
บุญบั้งไฟ และฮีตเดือนเจ็ด บุ ญซ�ำฮะ มาจัดขึ้นพร้อมๆ กัน
ในช่วงเดือนเจ็ ด ซึ่งมั กจะอยู่ระหว่างปลายเดื อนมิถุนายน
ถึงช่วงต้นเดื อนกรกฎาคมของทุกปี
แต่เดิมเรียกการละเล่นผีตาโขนว่า ”ผีตามคน”
มาในงานบุญพระเวสส์ ต่อมาจึงเรียกเพี้ยนมาเป็นผีตาโขน
ซึ่งเป็นการละเล่นที่เกิดจากความเชื่อเกี่ยวกับวิญญาณของ
บรรพบุรุ ษ ต่อมาการละเล่ นผีตาโขน มี การปรั บเปลี่ยน
ผสมผสานให้เป็ นการละเล่นที่ มีรูปแบบเป็ นเอกลักษณ์
เฉพาะถิ่น และมี การพัฒนาเปลี่ ยนแปลงไปตามยุคสมัย
แท้จริงแล้วการละเล่นผีตาโขนคื อการผสมผสาน
การนับถือพุทธศาสนากับความเชื่อในวิญญาณของบรรพชน
ให้เกิดพั ฒนาการเป็ นหนึ่ งเดียวกัน ท� ำให้ ชุมชนรักใคร่
ทั้ งยังเป็ นกลไกอย่ างหนึ่ งที่ ช่ วยควบคุ มสังคมให้ เกิ ด
ความสมัครสมานสามัคคีได้เป็ นอย่างดี