วารสารวัฒนธรรม มกราคม - มีนาคม ๒๕๕๗ - page 22

22
แต่จะคงส�ำเนียงเสียงพูดกันไว้บ้าง และค�ำว่ าดิเกร์ก็เพี้ยนมา
เป็ นลิเกหรือยี่เก ของภาคกลางไทยเรา
อย่างไรก็ตาม อีกกระแสหนึ่งบ้ างว่า หากพิ จารณา
จากเครื่ องดนตรีประกอบการแสดงลิ เกป่าที่ ใช้ประโคม
ประกอบการเล่น โดยเฉพาะร�ำมะนา ท� ำให้มีการสันนิษฐาน
ว่า การเล่นลิเกป่ าอาจจะได้รับแบบอย่างมาจาก “มลายู”
เพราะมลายูมีกลองชนิดหนึ่งเรี ยกว่า “ระบานา” (Rebana) ซึ่ง
มีส�ำเนียงคล้ายกับร�ำมะนาของไทย และทุกวันนี้การแสดงหนึ่ง
ของชาวมลายูก็คือ “ดิเกร์ ฮูลู” นั่ นเอง
ลิเกป่า เคยแพร่ หลายอยู่ ในหลายพื ้นที่ โดยเฉพาะ
ในจั งหวั ดนครศรี ธรรมราชและพั ทลุ ง มี การแสดง
ในเกือบทุกงาน เช่นงานแต่งงานบวชนาคงานวัดงานศพฯลฯ
โรงส�ำหรับแสดงมีลักษณะคล้ายกับโรงมโนห์รา คือ ปลูกเป็น
รูปสี่เหลี่ยมขนาดกว้างและยาวเท่าๆ กับโรงมโนห์รา มีหลังคา
ยกพื้นหรือไม่ยกพื้นก็ได้ ใช้เสื่ อปู หน้าโรงโปร่งทั้งสามด้าน
ตรงกลางมีฉากหรือม่านกั้น ส่วนหลังโรงใช้เป็นที่แต่งตัวและ
เก็ บเครื่องใช้ไม้สอย ตะเกี ยงที่ใช้ เป็นตะเกียงเจ้าพายุ หรือ
ไม่ก็ ใช้ไต้จุดช่วย ส่วนเครื่องดนตรี ที่ใช้ประกอบการแสดง
ประกอบด้วย กลองร�ำมะนา ๒-๓ ใบ ฉิ่ง ๒ คู่ กรับ ๑ คู่ ปี่ชวา
กลองทั ด โหม่ง ฆ้อง และระนาด
การแต่งกายของตัวแสดงส่ วนใหญ่ จะแต่งกั น
ตามสบายเท่าที่มี มี มากแต่งมาก มีน้อยแต่งน้อย แล้วแต่
ผู ้แสดงเป็ นตัวพระเอกและนางเอก หากเป็นตั วตลกหรือ
เสนาอ�ำมาตย์ มักแต่งกายอย่างง่ายๆ คือไม่สวมเสื้อ นุ่งผ้าถุง
แต้มหน้าทาคิ้วให้ดูแล้วน่าขัน เรื่องที่ลิเกป่านิยมเล่นกันมาก
ได้แก่วรรณคดีเก่าๆเช่ นอิเหนา โคบุตรสุวรรณหงส์ ลักษณวงศ์
เป็นต้น หรือไม่ก็เป็นเรื่องที่แต่งขึ้นเองตามยุคสมัยนิยม ส่วน
ภาษาที่ใช้ไม่ว่าจะเป็ นบทร้องหรือบทเจรจา ภาษามาลายู
ปนภาษาไทยท้องถิ่น แต่หากเป็นตัวเอกทั้งฝ่ายหญิงฝ่ายชาย
จะใช้ภาษาที่ชาวพื้นเมื องเรียกว่ าภาษาข้ าหลวง คือเป็น
ภาษากลาง แต่ส�ำเนียงพูดแปร่งๆผิดๆถูกๆหรือที่เรียกกันว่า
“พูดส�ำเนียงทองแดง” มีการตั้งเป็นข้อสังเกตว่า ช่วงที่ผ่านมา
การเล่นลิเกป่าในพื้นที่ภาคใต้ แทบหาชมไม่ได้อีกแล้วด้วย
เหตุผลหลายประการ ทั้งความน่าสนใจกว่าของลิเกภาคกลาง
หรือด้วยเนื้อนัยความเป็นลิ เกป่าเองซึ่ งผู้แสดงส่ วนใหญ่
ไม่ได้ ยึดการแสดงเป็นอาชีพหลั ก จึงค่อยๆ เสื่อมหายไป
เพราะความจริงแล้ วลิเกป่าเป็นการแสวงหาความสนุกสนาน
ยามว่ างงานของคนบ้านนาป่ าเขา การแสดงแต่ละครั้ ง
มีการรวมกลุ่ มกั นอย่างหลวมๆ รายได้ จากการแสดง
ไม่แน่นอน แล้วแต่ข้อตกลงกับเจ้าภาพ
แต่ ครั้งหนึ่ งเคยมีกรณีศึ กษาที่ น่าสนใจ เมื่ อมี
คนรุ่นใหม่กลุ ่มหนึ่งลุกขึ้นมาพยายามใช้ “ลิเกป่ า” เป็นสื่อ
การแสดง เพื่อจุ ดกระแสเรื่องการอนุรักษ์ธรรมชาติ และ
สิ่งแวดล้อม รวมถึงการมุ่งสานต่อศิลปะการแสดงประเภทนี้
ในโลกสมัยใหม่ที่นับวันมีแต่จะสูญหายไป ร่วมกับคณะลิเกป่า
รุ่นเก่าที่พยายามสืบสานต่อศิลปะการแสดงประเภทนี้