วารสารวัฒนธรรม มกราคม - มีนาคม ๒๕๕๗ - page 21

21
มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๗
ยาหยี เสนา
เนิ่นนานมาแล้ว ไม่มีใครทราบว่า “ลิเกป่า” หรือ
“ลิเกร� ำมะนา” หรือ “ลิเกบก” ซึ่งเป็นการละเล่นพื้ นเมือง
ชาวปักษ์ใต้ของไทยที่น่าสนใจ เป็นที่นิยมกันมากแถบพื้นที่
จังหวัดพั ทลุง นครศรีธรรมราช หรือภาคใต้ทั่วไป เช่น ระนอง
กระบี่ ตรัง สงขลา หรือสตูล มี มาหรือปรากฏตั้ งแต่เมื่อใด
เพียงได้รับการบอกเล่าจากคนเฒ่าคนแก่รุ่ นเก่าๆ ว่า
พื้ นที่ภาคใต้แทบทุกหมู่บ้ านเคยมีคณะลิ เกป่าแสดงให้คน
ในชุมชนได้รับชม สะท้ อนกระแสนิยมลิ เกป่าในครั้งนั้นว่ า
ไม่ธรรมดาทีเดียว
กล่าวกันว่า ลิเกป่าเป็นมหรสพการแสดงการละเล่น
ตั้งแต่ครั้งอดีต ได้ รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมจากแขกเปอร์เซีย
ที่ เดิ นทางไปค้าขายยั งดินแดนและแคว้นต่ างๆ ยุ คที่
ตะวันออกกลางรุ่งเรือง ภาษาเปอร์เซีย จะเป็นภาษาที่ใช้ กัน
แพร่หลายในอ่าวเบงกอล ทั้งน�ำศิลปวัฒนธรรมและความเชื่อ
ศาสนา ไปเผยแผ่เกือบทุกเมื องในคาบมหาสมุทรอินเดีย
ผ่านเส้นทางเดินเรือโบราณ รวมถึงหัวเมืองส�ำคัญทางฝั่งทะเล
ตะวันตกของประเทศไทย เช่ น อาณาจักรศรีวิ ชัย จังหวัด
สุราษฎร์ธานี และอาณาจักรตามพรลิงค์ (พุทธศตวรรษที่ิิ ๑๓-๑๘)
ในยุคที่เป็ นศูนย์กลางการแผ่ อิทธิ พลสร้างพลังและอ�ำนาจ
ผ่านเมือง ๑๒ นักษัตร หรือหั วเมืองหน้าด่านชายฝั่งส�ำคัญ
ของแหลมมลายู
เนื้ อหาในหนั งสื อนครศรี ธรรมราช พู ดถึ ง
ความเป็นมาของลิเกป่าเอาไว้ ว่า ลิ เกป่าได้แบบอย่ าง
มาจากพวกแขก กล ่ า วคื อค� ำ ว ่ า “ ลิ เ ก ” มาจาก
การร ้ อง เพลงเพื่ อสรรเสริ ญพระผู้ เป ็ นเจ ้าของพวก
แขกเจ้าเซ็นที่เรียกว่า “ดิเกร์ ” ซึ่งเป็นภาษาเปอร์เซีย ที่ได้เข้ า
มามีอิทธิพลตั้ งแต่สมัยกรุงศรี อยุธยา และเป็นชนที่ก่อตั้ ง
อาณาจักรตามพรลิ งค์ สมั ยพระเจ้ าศรีธรรมโศกราช
ที่เรืองอ� ำนาจและมีอาณาจักรครอบคลุ มพื้นที่แหลมมลายู
หลังจากนั้นก็มีคนไทยเริ่มหัดร้องเพลงดิเกร์กันบ้ าง ซึ่งใน
ชั้นแรกมีท�ำนองการใช้ ถ้อยค�ำเหมือนกับเพลงสวดของแขก
แต่เมื่ อมีคนไทยน�ำมาร้องมากขึ้น ก็กลายเป็นแบบไทย