Page 54 - วารสารวัฒนธรรม ตุลาคม - ธันวาคม ๒๕๕๖

52
ท้องทุ่ง ล�ำคลองบางพลี และความหลากหลายทางชาติพันธุ์
บริเวณปากแม่น้ำ�เจ้ าพระยาเหนืออ่ าวไทยเป็น
พื้ นที่แบบชายฝั่งทะเลลั กษณะเป็นดินโคลน ดินเหนียวและ
เป็นดินเค็ ม ไม่มีหาดทรายใดๆ กระแสน้ำ�ขึ้นลงตามอิทธิ พล
ของน้ำ �ทะเล บริเวณนี้มีป่าไม้ที่เรียกว่ า ป่าชายเลน เช่น
โกงกาง แสม และป่าจาก มี ลำ�คลองมากทั้งคลองธรรมชาติ
และคลองขุด บางแห่ งมีน้ำ�ท่วมและน้ำ�เค็มท่วมถึง บางแห่ง
เป็ นเขตบึงน้ำ�กร่ อยท่วมขัง
ฝั่งตะวันออกของแม่ น้ำ �เจ้าพระยามี การพัฒนา
พื้ นที่จากรัฐตั้งแต่ต้นกรุงรัตนโกสินทร์มาโดยตลอดเพื่อเปิด
พื้ นที่การเกษตรและตั้งถิ่ นฐานของผู้คนให้แผ่ ขยายกว้าง
ขวางออกไปจากเขตพระนคร บริ เวณเมืองปากน้ ำ�หรือ
สมุ ทรปราการเริ่มมีการเข้ ามาตั้ งถิ่นฐานมากขึ้ นเมื่อราว
ต้ นกรุงรัตนโกสิ นทร์ โดยการกวาดต้อนผู้คนจากการสงคราม
เข้ ามาตั้งถิ่นฐาน เช่น ชาวมอญในเขตพระประแดง แขกตานี
หรือชาวมุสลิ มปัตตานีที่เป็ นแรงงานสำ�คัญในการขุดคลอง
แสนแสบในรั ชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่ งเกล้าเจ้ าอยู่หัว
หรือชาวลาวในบริเวณเมืองสมุทรปราการ
นอกจากคลองสำ�โรงที่เป็นคลองขุดลัดแต่โบราณ
ไปสู่หัวเมืองทางฟากตะวันออกของแม่ น้ำ�เจ้าพระยาในราว
ต้ นกรุงศรี อยุ ธยาแล้ว ยั งมี คลองขุดลัดอี กจำ �นวนหนึ่ ง
ส่วนคลองเพื่อการชลประทานขยายพื้ นที่ทางการเกษตร
มีมากในสมัยปลายรัชกาลที่ ๔ ต่อรัชกาลที่ ๕ ได้แก่ คลอง
ประเวศบุรีรมย์ คลองเปร็ง คลองนิยมตรา คลองหลวงแพ่ ง
คลองอุดมชลจร คลองเจริญ คลองพระองค์ เจ้าไชยานุชิต
และคลองบางพลีใหญ่
นอกจากนี้ พื้ นที่ ในบริเวณสมุ ทรปราการคือ
จุดเริ่มต้นการวางแผนชลประทานแบบสมั ยใหม่ ทั้งเพื่อเปิด
พื้ นที่ ทำ�นาไปทางตะวั นออกของแม่ น้ำ �เจ้ าพระยาและ
การวางแผนกั้นน้ำ�เค็มจากทะเลไม่ให้ขึ้นมาสู่พื้ นที่ภายในรัฐ
จึงมีการจัดสร้าง โครงการเชียงราก-บางเหี้ย (พ.ศ.๒๔๖๔-
พ.ศ.๒๔๗๔) ครอบคลุมพื้ นที่บริ เวณต่ำ�กว่ าอยุธยาแถบ
ทุ่งเชียงรากจนถึงบริ เวณบางเหี้ยหรือคลองด่านกั้นระหว่าง
พื้นที่ทำ�นาและป่าชายเลน
ดั งนั้ นในบริเวณบางพลีและบางบ่อจึ งมีระบบ
การชลประทานครอบคลุมเกือบเต็มพื้นที่ทางด้านตะวันออก
ดินในบริเวณนี้ จึงมีคุณภาพดีกว่าพื้นที่อื่น สามารถทำ�นาได้ดี
และมีการทำ � “ประตูน้ำ�ชลหารพิ จิตร” กั้นน้ำ�เค็มที่จะไหล
เข้ามาสู่คลองบางเหี้ ยต่อกับคลองสำ�โรง
สมุทรปราการ
แม่น้ำ�เจ้าพระยา
คลองสำ�โรง
คลอง บางพลี
ใหญ่
คลองประเวศบุรีรมย์
ถ น น เ ท พ า รั ก ษ์
ถ น น บ า ง น า - ต ร า ด
กรุ งเทพมหานคร
วัดบางพลีใหญ่ใน