Page 29 - วารสารวัฒนธรรม ตุลาคม - ธันวาคม ๒๕๕๖

27
ตุลาคม-ธันวาคม ๒๕๕๖
งานเครื่องรักของไทย
ในงานประณีตศิลป์ของไทย มักจะมีงานรักแทรกอยู่ด้ วยเสมอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งงานลงรักปิดทอง เพราะยางรัก
จะช่วยยึดจับเนื้อของแผ่นทองที่บางเบาให้คงทนอยู่ได้ไม่ หลุดออกและมีความเงางาม และหากนำ�วัสดุ อื่นๆ มาประดับเป็น
ลวดลายบนผิวรัก รักจะช่วยยึดวัสดุนั้นๆ ให้ติดแน่นคงทนบนวั ตถุ และขับลวดลายของวัสดุ นั้นๆ ให้โดดเด่นงดงามออกมา
งานเครื่องรักที่สำ�คัญๆ ของไทย มีหลายประเภท ดังตัวอย่ างที่สำ�คัญๆ ต่อไปนี้
การลงรักปิ ดทองเป็นงานประณีตศิ ลป์ที่สำ �คัญ
เพราะไม่ว่าจะเป็นการปั้น หล่อ แกะสลัก เมื่อเสร็จแล้วก็นิยม
ปิดทองให้งดงาม บรรดาพระมหาปราสาท พระราชมณเฑียร
และวัดวาอารามสมัยอยุธยา คงมีการประดับส่วนต่างๆ ของ
อาคารด้วยการลงรักปิดทองกันอย่างแพร่หลาย เช่น หน้าบัน
ซุ้มประตู-หน้าต่าง ยอดปราสาท ฯลฯ ตลอดจนพระพุ ทธรูป
เครื่องใช้ เช่น ตู้ โต๊ะ เตียง ธรรมาสน์ ตู้และหีบพระธรรม
เป็นต้น และนิยมอย่างต่ อเนื่องมาถึงสมั ยรัตนโกสินทร์
ดังงานสถาปัตยกรรมและงานประณีตศิลป์ต่ างๆ ที่ปรากฏ
อยู่มากมาย
ปัจจุบันงานปิดทองยั งคงเป็นศิลปะตกแต่งพื้นผิว
ที่สำ�คั ญ โดยต้องใช้ วิธีให้เหมาะสมกับวัตถุที่จะลงรักปิดทอง
ซึ่งมีทั้งปูน ไม้ และโลหะต่างๆ เมื่ อทำ�ความสะอาดรวม
ทั้งขจัดความเค็ มบนพื้นผิววัตถุแล้ว ก็จะทารักรองพื้นทิ้งไว้
ให้แห้ง และทาทับอีกหลายครั้ง เพื่อให้ ผิวเรียบสนิท แล้วจึง
ทารักน้ำ �เกลี้ยงให้ ขึ้นเงาอีกชั้ นเพื่อปิดทอง (รักน้ำ�เกลี้ยง
คือรักดิบที่ ผ่านการกรองเอาเศษผงเศษฝุ่ นและกากออก
แล้วตากแดดไว้ หรือผ่ านความร้อน จะได้ ยางรักที่ เหลว
เนื้อละเอียด มีคุณภาพดี กว่า) การทารักน้ำ�เกลี้ยงให้เรียบ
และเป็นมันจะมีผลทำ�ให้ทองที่ปิดนั้นสุกใส ถ้ารักด้ านหรือ
งานลงรักปิดทอง
บน: ลายรดน้ำ�บนตู้พระธรรม ฝีมือช่างวั ดเชิงหวาย
สมัยอยุธยาตอนปลาย
ซ้าย: งานลงรักปิดทองเต็มพื้นผิ วเรียบ พระสุวรรณเจดีย์
วัดพระศรี รัตนศาสดาราม