17
ตุ
ลาคม-ธั
นวาคม ๒๕๕๖
พยั
คฆเสนา มหาดเล็
กในสมเด็
จพระเจ้
าบรมวงศ์
เธอ
กรมพระยาดำ
�รงราชานุ
ภาพ เป็
นผู้
เริ่
มคิ
ดสร้
างและพั
ฒนา
หุ่
นกระบอกขึ้
นใหม่
หุ่
นกระบอกที่
หม่
อมราชวงศ์
เถาะ
พยั
คฆเสนา สร้
างขึ
้
นนี
้
เรี
ยกกั
นทั
่
วไปว่
า “หุ
่
นคุ
ณเถาะ” มี
การเล่
น
ครั้
งแรกเมื่
อปลายปี
พ.ศ. ๒๔๓๖ เมื่
อสมเด็
จพระเจ้
า
บรมวงศ์
เธอ กรมพระยาดำ
�รงราชานุ
ภาพ ทรงนำ
�คณะหุ
่
นของ
หม่
อมราชวงศ์
เถาะ พยั
คฆเสนา ไปเล่
นถวายเมื
่
อคราวงาน
เฉลิ
มพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็
จพระจุ
ลจอมเกล้
าเจ้
าอยู
่
หั
ว
ที่
พระราชวั
งบางปะอิ
น จั
งหวั
ดพระนครศรี
อยุ
ธยา (พระบาท
สมเด็
จพระจุ
ลจอมเกล้
าเจ้
าอยู
่
หั
ว พระราชสมภพวั
นอั
งคารที
่
๒๐ กั
นยายน ๒๓๙๖) ในครั
้
งนั้
นนายเปี
ยก ประเสริ
ฐกุ
ล
ศิ
ลปิ
นท่
านหนึ
่
งในคณะหุ
่
นคุ
ณเถาะทำ
�หน้
าที
่
เชิ
ดหุ
่
นถวายด้
วย
ในยุ
คแรกของการเกิ
ดหุ่
นกระบอกไทยนี้
มี
หลาย
เหตุ
การณ์
ที่
สั
มพั
นธ์
กั
นคื
อเพลงที่
ใช้
ร้
องประกอบการแสดง
หุ่
นกระบอกชื
่
อว่
าเพลงสั
งขารา เพลงนี้
เรี
ยกตามชื่
อของ
ชายขอทานพิ
การตาบอด คื
อนายสั
งขารา นั
่
งสี
ซออู
้
ขั
บร้
อง
ขอทานอยู่
หน้
าศาลเจ้
าพ่
อเสื
อ ย่
านแพร่
งสรรพศาสตร์
กรุ
งเทพมหานคร ชอบขั
บร้
องปลงสั
งขาร เรื
่
องพระยาฉั
ททั
นต์
สำ
�หรั
บความสามารถของนายสั
งขารานี้
สมเด็
จพระเจ้
า
บรมวงศ์
เธอ เจ้
าฟ้
ากรมพระยานริ
ศรานุ
วั
ดติ
วงศ์
ทรงชมว่
า
สี
ซอดี
ทำ
�นองร้
องไพเราะ โดยสี
ทางซอไปทางหนึ่
ง ทางร้
อง
ไปทางหนึ่
ง แต่
แนวเพลงทั้
งสองมี
ความสอดคล้
องกั
นอย่
าง
กลมกลื
น เพลงขอทานที่
นายสั
งขาราบรรเลงและขั
บร้
องนี
้
มี
มาก่
อนเกิ
ดหุ
่
นกระบอกและไม่
มี
ชื
่
อเพลง การแสดงหุ
่
นกระบอก
ได้
นำ
�เพลงของนายสั
งขารานี้
มาบรรเลงประกอบการแสดง
เรี
ยกชื่
อว่
าเพลงสั
งขาราตามชื่
อตั
วของชายขอทาน
อย่
างไรก็
ตามเมื
่
อนำ
�เพลงสั
งขารามาบรรเลงและขั
บร้
อง
ประกอบการแสดงหุ่
นกระบอกก็
มี
ความแตกต่
างไปจากเดิ
ม
เพราะนั
กดนตรี
หรื
อนั
กร้
องไม่
สามารถดำ
�เนิ
นเพลงได้
พร้
อมกั
นด้
วยคนๆ เดี
ยวอย่
างที
่
นายสั
งขาราบรรเลง นั
กดนตรี
จึ
งใช้
วิ
ธี
ให้
คนหนึ่
งเป็
นผู้
สี
ซอ อี
กคนหนึ่
งเป็
นผู้
ขั
บร้
อง
ก็
สามารถคงความเป็
นแนวเพลงของเดิ
มไว้
ได้
อย่
างที่
นายสั
งขาราทำ
�
การแสดงหุ่
นกระบอกของบ้
านตุ๊
กกะตุ่
นหุ่
นกระบอกไทย
๑
1...,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18
20,21,22,23,24,25,26,27,28,29,...124