Page 11 - วารสารวัฒนธรรม ตุลาคม - ธันวาคม ๒๕๕๖

9
ตุลาคม-ธันวาคม ๒๕๕๖
เรื อนกาแล เรือนที่สร้ างด้วยไม้จริง ผังเป็ นรูป
สี่เหลี่ยมผืนผ้า ทรงเตี้ ย ใต้ถุนสูง นิยมปลูกคู่กันสองหลังเป็น
เรือนแฝดมีพื้นระดับเดียวกันอย่างที่เรียกว่า สองหลังร่วมพื้น
เรือนกาแลประกอบด้วยเรือนนอน เติ๋ น ชานและร้านน้ำ�
อยู่ด้านข้างชาน ยกพื้นสูงมีหลังคา บันไดขึ้ นเรือนอยู่ด้านหน้า
ของชาน ฝา ทำ�ด้วยไม้แบบฝาสายบัว ด้านบนผายออก
(ฝาตาก) เพื่อระบายลมหนาวไม่ให้เข้าไปในตัวเรื อน หลังคา
มุงกระเบื้องดินหรือกระเบื้องขอปลายตัด ปลายมน หรือ
กระเบื้องไม้ (แป้นเกล็ ด) ป้านลมทำ�เป็ นไม้ไขว้ กัน สลักเป็ น
ลวดลาย เรียก กาแล ก๋าแล แก๋แล หรือ กะแล สลักเป็ น
ลายกระหนกสามตัว ลายเครือเถา และลายเมฆไหล เป็นต้น
เรือนกาแลนิยมปลูกตามตะวัน หน้าเรือนอยู่ทิศเหนื อหรือ
ทิศใต้
ส่วนประกอบสำ�คัญของเรือนภาคเหนือที่ขาดไม่ได้
คือ ร้านน้ำ� หรือ ฮ้านน้ำ� สำ �หรับวางหม้อน้ำ � ซึ่งเป็นน้ำ�ดื่ ม
ประจำ�บ้าน เช่นเดียวกับน้ำ�ต้นหรื อคนโทน้ำ�ที่ใส่น้ำ�สำ �หรับ
รับแขก หรือเหมือนกั บขวดน้ำ�ในปัจจุบัน
เรือนกาแลที่ หาชมได้ในปัจจุบันคือ เรือนคำ�เที่ยง
ในบริเวณสยามสมาคม ถนนอโศก-สุขุมวิท กรุงเทพมหานคร
พิ พิ ธภัณฑ์เรื อนล้านนา บริ เวณมหาวิ ทยาลั ยเชียงใหม่
จังหวัดเชียงใหม่
ห้าง เรื อนที่สร้างไว้ ตามหัวไร่ ปลายนาสำ �หรับ
เฝ้ าไร่ เฝ้านา เพื่ออาศัยหลบแดดหลบฝน สร้างด้วยไม้จริง
หรือไม้ไผ่ มุ งด้วยใบตองตึง ใบพลวงที่นำ�มาเย็บเป็นแผงคล้าย
ตับจาก แป้ นเกล็ด หรือคา (หญ้าคา) ยกพื้นสูงพอก้าวขึ้ นได้
ห้างอีกประเภทหนึ่ง มีขนาดใหญ่และมั่นคงแข็งแรงกว่า เพื่อ
ใช้เป็นที่อยู่ตลอดฤดูทำ�นา สร้ างด้วยไม้จริง ยกพื้ นสูงเพื่อให้
มองเห็นไปไกล ไม่ มีฝา แต่ชายคาคลุมต่ำ�ลงเกือบจรดพื้น
ด้านสกัดด้ านหลังทำ�พาไลชายมนเรี ยก ก้นนกขวัก ชายคา
ที่คลุมออกมาใช้เป็นที่เก็บเครื่ องมือทำ�ไร่ทำ�นา
เรือนภาคเหนืออาจมีรูปแบบอื่ นๆ อีกตามคตินิยม
ของแต่ละกลุ่มชน เช่น เรื อนชาวไทใหญ่ เรือนไทลื้อ เรือน
ชาวไทยภูเขาเผ่าต่างๆ เป็นต้น
ร้านน้ำ � หรือ ฮ้านน้ำ �
เรือนคำ�เที่ยง
กาแล
ห้าง