Page 16 - วารสารวัฒนธรรม ตุลาคม - ธันวาคม ๒๕๕๖

14
โดยหุ่น ๑ ตัวจะใช้ผู้เชิด ๓ คน เช่น หุ่ นละครเล็กคณะโจหลุยส์
ของนายสาคร ยังเขียวสด ศิลปินแห่งชาติ นอกจากนั้นแล้ว
ยั งมีหุ่นคนซึ่ งเป็ นการนำ�เสนอโดยการนำ�คนมาแต่ งตัว
และรับบทบาทแสดงเป็ นหุ่น เช่ น หุ่นละครเล็กคนของ
มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ
หุ่นของไทย ที่เรียกว่า “หุ่นหลวง” ปรากฏหลักฐาน
ว่าเป็นมหรสพของหลวง มีมาตั้ งแต่สมัยกรุ งศรีอยุธยา มี
ช่างฝีมือประเภทหนึ่งรวมอยู่ ในช่างสิบหมู่เรียกว่า “ช่างหุ่น”
รูปทรงของหุ่นหลวงมีขนาดใหญ่ ในรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์
มหาราช มีการแสดงหุ่นเรื่ องพระเนมิราชกลอนสด ตอน
ราชาภิเษกพระเนมิราช* ว่า
รศ.ดร.ณรงค์ชัย ปิฎกรัชต์
ดนตรี-การแสดง
ภูมิปัญญา
ด้านศิ ลปะการแสดงของไทย
หุ่นกระบอก
“หุ่น” เป็นการเล่นมหรสพที่สร้างความรื่นรมย์ให้
แก่ ผู้ ชมมาช้ านาน การเล่นหุ่ นมี ปรากฏในหลายกลุ่ม
วั ฒนธรรมของโลก มรดกภูมิปัญญาในการสร้างสรรค์และ
นำ�เสนอรูปแบบการแสดงของแต่ละแห่งมีความแตกต่างกันไป
แต่มีความเหมือนร่วมกันอย่างหนึ่งคือการใช้ตัวหุ่นตกแต่งขึ้น
เพื่อเป็ นตั วละครแทนนักแสดงที่เป็ นคน ส่วนหุ่ นเมื่ อเล่น
ใช้วิ ธีเชิดหรื อชัก ขับเคลื่อนให้หุ่นดำ�เนินไปตามเรื่ องราว
ที่ เป็นบทละคร หรือบทที่ ต้ องการสื่อเรื่ องราว มีดนตรี
ทำ�นองเพลง บทสำ�หรับขับร้อง เจรจา โดยผู้เชิด ผู้ ชัก ทำ�หน้าที่
ให้ หุ่นขับเคลื่อนอย่ างมีชีวิ ตดั่งตั วละครที่โลดเล่ นไปตาม
ท้องเรื่องที่ผูกขึ ้ น การแสดงหุ่นจึงพบเห็นได้ทั้งหุ่นฝรั่ง หุ่นจีน
หุ่นญี่ปุ่น หุ่นเกาหลี หุ่ นอินเดี ย หุ่นลาว หุ่นมอญ หุ่นที่มี
ชื่อเรี ยกเฉพาะ เช่น หุ่ นสายของพม่า หุ่นน้ำ�ของเวี ยดนาม
เช่นเดี ยวกับหุ่นของไทยที่มีทั้งหุ่นหลวง หุ่นกรมพระราชวัง
บวรวิไชยชาญ หุ่นกระบอก ซึ่งมีทั้งหุ่นภาคกลาง และหุ่น
กระบอกอี สาน รวมไปถึงหุ่นละครเล็ กที่ เวลาแสดงผู้ชม
จะเห็นลี ลาการเคลื่อนไหวของผู้เชิดที่ สัมพันธ์ ไปกับตัวหุ่ น
“ให้เล่นมหรสพเจ็ ดวัน นานาทุ กพัน
สนั่นสะเทิ้มเกลื่อนกลอน ลอดบ่วงไต่หนังนั่งนอน
...
หกตุงบนปลายไม้รำ� หุ่นโขนไทยชวาถืบปลำ�
ถอดกริดงารำ� กทำ�เป็นเพศนานา”