Page 20 - วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๖

18
เส้ นทางความเป็นมาของเปี๊ ยะสื บค้ นได้ จาก
หลั กฐานทางประวัติศาสตร์และโบราณคดี พร้อมกับการดำ�รง
อยู่ ในชุมชน โดยเฉพาะดิ นแดนล้านนาตอนบน เช่น
จังหวั ดเชียงราย เชี ยงใหม่ ลำ �พูน ลำ�ปาง น่ าน เป็ นต้น
จากประวั ติศาสตร์ ของการตั้งถิ่นฐานในอดีต และอิ ทธิพล
ด้ านการปกครองทำ �ให้ ผู้ คนแต่ละช่ วงสมั ยต่ างๆ ทั้ ง
การคงอยู่ของชุมชน และการอพยพเคลื่อนย้ายไปมา ส่งผล
ให้เกิดความหลากหลายของกลุ่มชาติพันธุ์ นอกจากนี้ก็ยังมี
การย้ายถิ่ น และการเดิ นทางของผู้คนนอกวั ฒนธรรมที่
ก่อให้ เกิดการปรับปรน (การปรับให้เข้ากับสถานการณ์ใหม่)
ทางวัฒนธรรมเพิ่ มขึ้นด้วย มี ข้อมู ลจำ�นวนมากบ่งบอกถึง
การแพร่กระจายทางวัฒนธรรมของชาวชมพูทวีปที่เดินทาง
สู่ภูมิภาคเอเชียอาคเนย์ ทั้งทางทะเลและทางบก ด้วยเหตุ ผล
ของการค้า การเผยแผ่ศาสนา การขยายอิทธิพลด้านการเมือง
การปกครอง หรืออื่ นๆ หลักฐานภาพจำ�หลักตามโบราณสถาน
ในอินโดนี เซีย ในเมืองพระนครหรือนครวัด แหล่งโบราณคดี
บ้านคูบัว จังหวั ดราชบุรี และอีกหลายแห่ ง พบว่ามีภาพ
เครื่ องดนตรีรูปร่างและลักษณะทางกายภาพเช่นเดียวกับ
เปี๊ ยะปรากฏอยู่
ในภาคพื้นสุ วรรณภูมิก็ พบว่า มี เครื่องดนตรี นี้
บรรเลงในสั งคมของชาวกัมพูชา ซึ่งเรียกว่ า “แสร์เดียว”
ส่วนในประเทศไทยก็ เคยพบว่า มีศิลปินและการสื บทอดอยู่
ในพื้ นที่ วั ฒนธรรมของชาวอีสานใต้ แถบจั งหวัดสุ รินทร์
บุรีรัมย์ แต่ก็เป็นที่น่าเสี ยดายว่า ในทุกวันนี้เราจะไม่พบเห็น
เครื่ องดนตรีชนิดนี้ในวิถีชีวิ ตของกลุ่มชนต่างๆ แล้ว แต่จะ
สามารถพบได้ ในพื้นที่หลายจังหวัดแถบล้านนาตอนบน
การแพร่กระจายของวีณาจากอิ นเดียสู่ ดินแดน
ล้านนานั้น มี หลายช่วงยุคสมัย ด้วยรากฐานของประชาชน
ที่สั บเปลี่ยนไปตามสถานการณ์ทางสั งคม พบว่านอกจาก
ความเป็ นเจ้าของพื้นที่แล้วยังมี ชาวมอญ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่ง
ของผู้สืบทอดอารยธรรมอินเดียมาตั้งถิ่นฐานในล้ านนา ซึ่ง
อาณาจักรที่โดดเด่ นก็คื อ “นครหริภุญไชย” และสิ่งที่น่าสนใจ
ก็คือการสื บทอดดนตรีที่ยั งคงเอกลักษณ์ไว้ เช่น วงเต่ งถิ้ง
วงป้าดฆ้อง เครื่ องดนตรีมีแน กลองเท่งถิ้ง และ ป้าด ก็ คือ
รูปลักษณ์ของปี่มอญ ตะโพนมอญ และ ระนาด โดยการ
รับช่ วงดนตรี ของอินเดี ยในกิ จกรรมทางสั งคมที่ ปรากฏ
และพิธีกรรมต่างๆ เช่น แตร สังข์ บัณเฑาะว์ รวมถึงวีณา
ซึ่งเป็นต้ นฐานของพิณน้ำ�เต้ า และพิณเพียะ วั ฒนธรรม
ดนตรี เหล่านี้ จึงได้ หยั่ งลึกอยู่ ในวิถี ชี วิ ตของประชาชน
มาอย่างต่ อเนื่อง
นอกจากนั้นก็ยังมี “วัฒนธรรมขอม” ที่แผ่อิทธิพล
ครอบครองดินแดนล้านนาหลายศตวรรษ เป็นปั จจัยเชื่อมต่อ
วั ฒนธรรมอิ นเดีย ลักษณะนี้ ส่งผลให้ อิทธิ พลของงาน
ด้านศิลปะดนตรี เข้าไปมี บทบาทอยู่ในสังคม และวัฒนธรรม
ล้านนา เช่นเดียวกับชาวอินเดียที่เดินทางด้ วยกองคาราวาน
ผ่านดินแดนพม่าเข้ามาทางเส้นทางอำ �เภอลี้ จังหวัดลำ�พู น
เพื่อไปยังแหล่ งเกลือชั้นดี ที่อำ�เภอบ่อเกลื อ จั งหวัดน่ าน
ผู้คนจากกองคาราวานได้ นำ�เครื่ องดนตรีนี้ ติดตั วมาด้วย
โดยหลั กฐานเชิงประจั กษ์ที่สำ �คั ญคือ การพบหั วเปี๊ยะ
จำ�นวนมากในหลายพื้นที่ทั้งที่อำ�เภอบ่อเกลือ อำ�เภอเวียงสา
และบริเวณใกล้เคียงของจังหวัดน่าน เหล่านี้คือข้อยืนยันถึง
การแพร่กระจายของเปี๊ยะ
นอกจากเปี๊ ยะแล้ ว เครื่องดนตรี ที่มี รู ปทรง
โครงสร้างอย่างเดียวกั นอีกชนิ ดหนึ่งคือ “พิณน้ำ�เต้ า” ซึ่ง
จัดเป็นเครื่ องดนตรีประเภทเครื่องดีดที่ มีกล่องเสียงทำ�จาก
ผลน้ำ�เต้า นั่นก็เป็นเครื่องยืนยันเช่นกันถึงการแพร่กระจาย
วัฒนธรรมดนตรี ความนิยมของศิ ลปินที่กล่าวถึงพราหมณ์
ผู้บรรเลงพิณน้ำ�เต้าปรากฏชื่อเพลงไทยในวัฒนธรรมดนตรี
ภาคกลางว่า “พราหมณ์ดีดน้ำ�เต้า” ด้วย