Page 24 - วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๖

22
บทบาทในทางสั งคมของเปี๊ ยะในอดี ต คื อ
การบรร เลง การขั บลำ �นำ � ในกลุ่ มของนั กเดิ นทาง
ในวัฒนธรรมของชุ มชน เพื่ อความรื่ นรมย์ของศิ ลปิ น
ยามว่าง การใช้เพื่อสร้างสัมพันธภาพระหว่างหนุ่มสาว และ
มิใช่สำ �หรับชายหนุ่ มทุกคนที่ จะสามารถแสดงบทบาทนี้ได้
ชายหนุ่ มผู้ ที่ มี ความสามารถในการ ใช้ เปี๊ ยะสื่ อสาร
ความนึ กคิ ดของตนได้ จะต้ องเป็ นผู้ ผ่ านการสื บทอด
และฝึกฝนจนสร้างความเป็นหนึ่งเดียวระหว่างเปี๊ยะกั บวิธี
การบรรเลง และการผสานจิตใจเข้าไว้ด้ วยกัน แต่สำ�หรั บ
ทุกวันนี้บทบาทของเปี๊ยะเปลี่ยนไปตามกาลเวลา มี สภาพ
ขาดช่วงในบางสมั ย แม้ ในปัจจุ บันก็ ยังอยู่ ในสถานะที่
น่าห่ วงใย และแม้ ว่ าจะมีความพยายามจากศิ ลปิ นและ
หน่วยงานต่างๆ ที่จะดำ�รงรักษาไว้ ด้วยเหตุผลที่เกิดขึ้นจาก
บทบาทที่เปลี่ยนไป และความยากในการใช้เทคนิควิธีที่ต้อง
ใช้ทักษะจากการฝึกฝนอย่างเข้าใจ จึงมีศิลปิ นเปี๊ ยะจำ�นวนหนึ่ง
เท่านั้นที่รักษาสืบทอดไว้
ในช่ วงร้ อยปีที่ผ่ านมามีศิ ลปินเปี๊ ยะทำ�หน้ าที่
สืบทอดและถ่ายทอดไปยังศิลปินรุ่นใหม่ เช่ น พ่ออุ๊ยวรรณ
ถาเกิด พ่ ออุ๊ยตั๋น เขียวสวัสดิ์ พ่ ออุ๊ยปั่ นแก้ว แก้ วบิ นใจ
พ่ออุ๊ยแปง โนจา ชาวจังหวัดเชียงราย ผู้ มีผลงานดีเด่นทาง
วัฒนธรรม สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้ นบ้าน-พิณเปี๊ยะ)
พ่ออุ๊ ยบุญมา ไชยมโน ฯลฯ ศิ ลปินที่กล่าวนามเหล่ านี้ได้
ถึงแก่กรรมไปแล้ว แต่ผลงานการถ่ายทอดยังปรากฏอยู่กับ
ศิลปินรุ่นต่อมา ที่ยังสืบสานให้ศิ ลปะของการดีดเปี๊ ยะดำ�รง
อยู่ในสังคม และวัฒนธรรมล้านนา เช่น ผู้ช่วยศาสตราจารย์
ประสิทธิ์ เลียวสิ ริพงศ์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ณรงค์ สมิทธิธรรม
นายรักเกียรติ ปัญญายศ นายทรงกลด ทองคำ� และเยาวชน
ชาวล้ านนารุ่ นใหม่ อีกหลายคนที่ฝึ กฝนเล่นเปี๊ ยะ โดย
แนวทางเช่นนี้สามารถบอกให้ทราบว่า “เปี๊ยะ” ยังคงมีเสน่ ห์
และสร้ างความมหัศจรรย์ ให้ก้ าวเดินต่อไป แต่ เป็นการ
ก้าวเดินไปอย่างช้ามาก ซึ่งแวดวงสังคมของเปี๊ยะจึงค่อนข้าง
จำ�กัดในกลุ่มของผู้ศึกษา และผู้มีความสนใจเปี๊ยะเท่านั้น
บทบาทหน้าที่วิถี สานต่อ
พ่ ออุ้ยแปง โนจา
(๒๔๔๔ - ๒๕๓๗)
พ่ออุ้ยบุ ญมา ไชยมะโน
(๒๔๔๔ - ๒๕๓๗)