Page 29 - วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๖

พระราชนิยม คื อ ศิ ลปะจีนผสมกั บศิ ลปะไทย เช่น
เมื่อโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระอุโบสถก็ให้ตั ดช่อฟ้าใบระกา
หางหงส์ออก และประดั บหน้าบั นด้วยกระเบื้องเคลือบ
แบบจีน รวมทั้งโปรดเกล้าฯ ให้ทำ�บานประตูบานหน้าต่าง
เป็นลายประดับมุก เช่น บานประตู พระอุโบสถวัดนางนอง
บานประตูพระอุโบสถวัดราชโอรสาราม เขตบางขุนเที ยน
กรุงเทพมหานคร ซึ่งบานประตู ประดับมุกเหล่ านี้ จะเป็น
ฝีมือช่างสมัยรั ตนโกสินทร์ตอนต้นนั่นเอง
พอมาถึงสมัยรั ชกาลที่ ๕ เมื่อพระบาทสมเด็จ
พระจุลจอมเกล้ าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ.๒๔๑๑-๒๔๕๓) โปรดเกล้าฯ
ให้สร้ างพระอุโบสถวั ดราชบพิตรสถิ ตย์ มหาสี มาราม
โดยหม่อมเจ้ าประวิช ชุมสาย (พ.ศ.๒๓๙๐-พ.ศ.๒๔๖๘)
ก็ทรงออกแบบลายประดับมุกบานประตูพระอุโบสถ โดย
ทำ�เป็นลายเครื่องราชอิ สริยาภรณ์ เฉพาะแต่ตราชั้นหนึ่งรวม
๕ ดวง เรียงกันเป็ นระยะๆ ขึ้นไป ตั้งแต่ ปถมาภรณ์มงกุฎไทย
ปถมาภรณ์ช้างเผือก ปฐมจุ ลจอมเกล้า จักกรีบรมราชวงศ์
และนพรัตน์ราชวราภรณ์ โดยมี ดวงดาราอยู่ตรงกลาง ล้อมด้วย
สายสะพายทับด้ วยสร้อย และโบมีดวงตราห้อยอยู่ทุกสาย
ระหว่างวงของสายสะพายก็จะมีภาพกินนร อินทรชิตเหาะ
หนุมานเหาะ ต่ อด้วยภาพพรหมสี่หน้า โดยพื้นที่ระหว่าง
ดวงตราและกรอบนอกก็จะเป็นลายกนกเปลว และขอบทั้ง
สี่ด้านก็จะเป็นลายกนก และลายประจำ�ยามก้ามปู
นอกจากลายประดับมุกบนบานประตูโบสถ์วิหาร
ในกรุงเทพมหานครดังกล่าวแล้ว ก็ยั งมีบานประตูประดับมุก
ตามโบสถ์วิหารในภูมิภาคอื่นๆ ที่น่าสนใจอีกหลายแห่ ง เช่น
บานประตูประดับมุกในโบสถ์ วัดสระเกศ บานประตู โบสถ์
วัดโลการาม อำ�เภอเมือง จังหวัดสงขลา เป็นต้น
โดยการประดับมุ กนั้นไม่ได้มีแต่เฉพาะบานประตู
บานหน้าต่างโบสถ์วิ หาร และปราสาทเท่านั้น หากแต่ยังทำ�
เป็นลายประดับตู้ พระธรรม หีบคัมภีร์ และภาชนะเครื่องใช้ต่างๆ
เช่น ตะลุ่ม พาน กล่องใส่บุหรี่ และเครื่องดนตรี โดยภาชนะ
เครื่องใช้ ที่ประดับมุกส่ วนมากก็จะเป็นของใช้ของชนชั้นสู ง
พระสงฆ์ และคหบดี มากกว่าสามัญชน เพราะการประดับมุก
ต้องใช้เวลามาก และต้องเป็นช่างที่มีฝีมือประณีตเกินกำ�ลัง
ของชาวบ้านและสามัญชนจะสามารถมีไว้ใช้ได้
บานประตูประดับมุกไฟลายมังกรดันเมฆ วัดราชโอรสาราม ราชวรวิหาร
บานประตูพระอุโบสถวัดพระศรี รัตนศาสดาราม สมัยรัตนโกสินทร์