Page 10 - วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๖

8
การเริ่มต้นของเพลงร้องพื้นบ้ านมิได้มีเฉพาะ
ในสังคมและวัฒนธรรมไทยเท่านั้น เพราะชนทุกชาติภาษา
ต่างก็มีการสร้างสรรค์กิจกรรมทางวัฒนธรรมของตนเอง
ส� ำหรั บประเทศไทยนั้ น รากฐานทางสั งคมในอดี ตมี
ความเกี่ยวข้องกับการประกอบเกษตรกรรม จุดก่อเกิดเพลงร้อง
พื้นบ้านจึงมีต้นเค้ ามาจากสังคมในระดับพื้นฐาน และมีการ
สืบทอดต่อเนื่องกันมา โดยการใช้วิธีจดจ�ำอย่างมุ ขปาฐะ คือ
การบอก พูด ต่อปากกันมาในท้องถิ่น ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว
เยาวชนตั้งแต่ยั งเป็นเด็กต่างก็ได้ รับรู้ รับฟั ง ได้เห็น และ
ซึมซับเพลงร้องพื้นบ้ านที่เกิดขึ้นในสังคมของตนเองอย่าง
ต่อเนื่องและยาวนาน
โดยเพลงร้องของผู้เยาว์วัยนั้น ก็จะมีเพลงร้องเล่น
ที่ช่วยในการฝึกสมองลองปัญญาในกลุ่มและวั ยของตน เช่น
เพลงร้องที่มุ่ งสนุ กสนานหยอกล้อกัน เห็นได้จากการเล่นจ�้ ำจี้
ของภาคกลาง ส่วนภาคอื่นๆ ก็จะมีชื่อเรียก รวมถึงการมีค�ำร้อง
และวิธีการเล่นที่แตกต่ างกันไป ส่วนบทร้องก็ จะมีหลายบท
เช่น ภาคเหนือเรียกว่า “ปะเปิ้มใบพลู” ภาคอีสานเรียก “จ�้ำมู่มี่”
ภาคใต้เรียกว่า “จุ้มจี้” โดยจะมี บทร้องดังนี้
“จ้ำ�จี้มะเขือเปราะ กะเทาะหน้ าแว่น
พายเรืออกแอ่น กระแท่นต้นกุ่ม
สาวสาวหนุ่มหนุ่ม อาบน้ำ�ท่าไหน
อาบน้ำ�ท่าวัด เอาแป้งที่ไหนผัด
เอากระจกที่ไหนส่อง เยี่ ยมๆ มองๆ นกขุนทองร้องวู้”
ภาคเหนือ มีคำ �ร้อง ว่า
ภาคกลาง มีคำ�ร้องว่า
“ปะเปิ้มใบพล คนใดมาจู เอากู ออกก่อน” หรือ
“จ้ำ�จี้จ้ำ�อวด ลู กมึงไปบวช
สึ กออกมาเฝียะ อีหล้าท้ องป่อง” เป็นต้น
ภาคใต้ มีคำ �ร้องว่า
“จ้ำ�มู่มี่ มูหมก มูมน หักขาคนใส่หน้านกก๊ด
หน้าลิง หน้าลาย หน้าผีพราย หน้าหยิบ หน้าหย่อม ผอมแป๊ะ”
“จุ้มจี้จุมจวด จุ้มหนวดแมงวัน แมงภู ่ จับจันทน์แมงวันจับผลุ้ง
ฉีกใบตองมารองข้าวแขก น้ำ �เต้าแตกแหกดังโผลง ช้างเข้าโรง
อีโมงเฉ้ง แม่ไก่ฟักร้องก๊อกก๊อก ทิ่ มคางคก ยกออกยกออก”
ซึ่งเพลงร้องของเด็กๆ ก็จะมีอีกจำ�นวนมาก เช่น
มอญซ่อนผ้า รี รีข้าวสาร งูกินหาง หรือแม้แต่การร้องของ
ผู้ใหญ่ที่ร้องให้เด็กฟัง ทั้งที่ยังไม่เข้ าใจภาษาและความหมาย
บางบทก็เป็ นการร้องหยอกล้ อ หรือการละเล่ นของเด็กๆ
ลักษณะเช่นนี้แสดงออกถึงการเรียนรู้ ความเป็นเจ้าบทเจ้ า
กลอน และมีคำ�ร้องหลายๆ บท เช่น
“โยกเยกเอย น้ำ�ท่ วมเมฆ กระต่ายลอยคอ
หมาหางงอ กอดคอโยกเยก”
“ผมเปียมาเลียใบตอง พระตีกลองตะลุ่มตุ้ มเม้ง”
“ ผมแกละ กระแดะใส่เกือก
หัวล้านตาเหลือก ปอกกล้วยไม่เป็น”
“รีรีข้าวสาร สองทะนานข้ าวเปลือก เลือกท้องใบลาน
คดข้าวใส่จาน พานเอาคนข้างหลังไว้”
ส่ วนเพลงร้ องที่จั ดเป็นเพลงร้ องพื้ นบ้ านอี ก
ลักษณะหนึ่ งก็คื อ “เพลงกล่อมเด็ กหรือเพลงกล่อมลู ก”
ซึ่งเพลงลักษณะนี้จะเป็นเพลงที่ผู้ใหญ่ร้องให้เด็กฟั ง ร้องให้
เด็กหลับอย่ างอบอุ่ นและมีความสุ ข โดยเนื้อร้ องง่ายๆ
ลักษณะคำ �ประพั นธ์ไม่ ตายตั ว มีจำ�นวนคำ �และสั มผั ส
ไม่เคร่งครัด ซึ่ งเพลงแนวนี้ก็จะมี ชื่อเรียกแตกต่ างไปตาม
แต่ละภูมิภาค และภาษาถิ่น เช่น เพลงเห่กล่อม เพลงอื่อจาจา
หรือ อื่อชาชา เพลงชาน้อง เพลงร้องเรือ เป็นต้น
ภาคอีสาน มีคำ�ร้องว่า
การเริ่มต้ นเพลงร้องพื้นบ้าน