Page 93 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๒

กรกฎาคม-กันยายน ๒๕๕๕ 91
เหล็กสมัยก่อนวัตถุดิบของโรงตีเหล็กจะเลื อกใช้เหล็ก
เก่า เช่นเหล็ กรางรถไฟ และเหล็กจากต่างประเทศ เช่ น
เยอรมนี ญี่ปุ่น ต้องไปซื้ อถึงตลาดน้ อย ราชวงศ์ซึ่ งเป็น
แหล่งรวมร้านขายเหล็ กเก่า โดยสกั ดออกมาขายเป็นเส้น ๆ
เมื่อซื้อเหล็กมาแต่ละครั้ง ช่างต้องมาทดลองตีดูก่อน เพื่อให้
รู้คุ ณภาพที่แท้จริง ว่ามี ความแข็งหรืออ่อนมากน้อยอย่างไร
เหมาะสมกับงานประเภทใด
เหล็กที่ดีที่ สุด คือ เหล็ กผสมข้างในเป็นเหล็กกล้ามี
ความแข็ง น�ำมาหุ้มด้วยเหล็กเหนียวซึ่งมีความอ่อนกว่า แล้ว
น�ำมาตี เชื่อมจนเป็ นเนื้อเดียวกัน จะได้เหล็กที่มี ความคงทน
สูง เหล็กแบบนี้ทางช่างเรียกว่า “เหล็กตั้ง” มักน�ำมาท�ำมี ด
ดายหญ้า มีดปังตอ เคียวเกี่ยวข้าว
ส่ วนใหญ่ โรงตี เหล็กปากคลองบางคะแนะจะผลิ ต
เครื่ องมื อการเกษตรเป็นหลั ก เพราะลูกค้าโดยมากเป็ น
ชาวนาชาวสวนฝั่ งธนบุ รี รวมถึงจังหวั ดใกล้ เคียง เช่ น
นครปฐม ราชบุรีสุพรรณบุรีฉะเชิงเทรา เป็นต้น
เครื่องมือที่ ผลิตมากที่ สุดคือ เคี ยวเกี่ยวข้าวเริ่ มท�ำ
ตั้ งแต่ ช่วงตรุษจี นเพื่ อเตรียมไว้ ขายในช่วงเก็ บเกี่ ยวทั้ง
นาปรังและนาปีชาวนาแต่ละถิ่นจะมีเคียวที่ถนัดมือต่างกัน
ไปตามลักษณะของข้าวที่ปลูก การท� ำเคียวจะท�ำตามแบบ
ที่ลูกค้าร่างมาให้ความแตกต่างของเคียวแยกแยะได้จาก
ความโค้งของคอเคี ยว และความกว้างยาวของใบเคี ยว
เช่น เคี ยวคอนกกระสา มีใบใหญ่ ยาว ช่วงคอโค้งมาก
เหมือนคอนกกระสา
พร้าหวดเป็นเครื่องมือขนาดใหญ่ยาวเกือบ ๑ เมตร
หน้าโค้ ง กว้างประมาณ ๕ นิ้ว เพื่ อให้เหมาะกับการหวด
หญ้าตามท้องนา ร่ องสวน ระยะหลังมีคนใช้น้อยลง เพราะ
เริ่มใช้เครื่ องตัดหญ้า
จอบ มี หลายประเภท ได้แก่ จอบใบ ใช้ขุดดิ น
จอบสวนพลูเป็นจอบขนาดเล็ก แบน ยาว เหมาะกับการ
ขุดดินในสวนพลูที่มีไม้ค้ าง (พลูเป็นพันธุ์ไม้เลื้อย จึงต้อง
ท�ำไม้ ค้างให้ต้นขึ้นไปเกาะ) จอบง่ ามเป็นเครื่องมือฟันดิ น
ให้ร่วน ลักษณะเป็ นซี่เหล็กสองซี่ มีหลายแบบตามการใช้
งานจึงไม่สามารถผลิตโดยใช้เครื่องจักรปั๊มอย่างปั จจุบันได้
เพราะความหนาของสันแต่ละซี่มีขนาดไม่เท่ากัน เช่น จอบ