Page 56 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๑

54 วัฒนธ รม
ปี พ.ศ. ๒๕๕๕ นี้วันมหาสงกรานต์ตรงกับวั นศุกร์ที ่๑๓
เมษายน ปีมะโรง หรื อปีงูใหญ่นางสงกรานต์คือกิมิทาเทวีทรง
พาหุรัด ทัดดอกจงกลนีเครื่องประดับบุษราคัม ภั กษาหารกล้วยน�้า
หัตถ์ ขวาทรงขรรค์หัตถ์ ซ้ายทรงพิณ เสด็จไสยาสน์ลืมเนตร (นอน
ลืมตา) ประทับบนหลังมหิงส์ (กระบือ)
ตามต� าราพรหมชาติฉบับหลวง ให้ค�าท�านายไว้ว่าถ้ า วันมหา
สงกรานต์เป็นวันศุกร์ข้ าวน�้า ลูกหมากรากไม้ทั้งหลายจะอุดม ฝน
ชุ กและพายุจั ด ผู้คนจะเป็นโรคตากันมาก วันหลังมหาสงกรานต์
ที่เรียกว่ า วันเนาตรงกับวันเสาร์ตามต�าราว่าข้ าวปลาจะแพง จะ
เกิ ดเพลิงกลางใจเมือง ขุนนางจะต้องโทษ ข้าวจะตายฝอย น�้าจะ
น้อยกว่าทุกปีสมณชีพราหมณ์จะร้อนใจนัก ผักปลาจะแพง ส่วน
วันเถลิงศกขึ้นจุลศักราชใหม่คือวั นถัดจากวั นเนาเป็นวันอาทิ ตย์
ท� านายว่าพระมหากษัตริ ย์จะรุ่ งเรืองด้วยพระเดชานุ ภาพ จะมี
ชั ยชนะแก่ศัตรูทั่วทุกทิศ
ปีนี้นาคให้น�้าสามตัว ท�านายว่าฝนต้นปีมาก กลางปีงาม แต่
ปลายปีน้อย
นั่นคื อค�าพยากรณ์จากลั กษณะของนางสงกรานต์ปีพ.ศ.
๒๕๕๕ ซึ่งคนทั ่วไปอาจไม่สนใจ เพราะไม่รู้หรือไม่ เห็นว่าจะเกี่ยว
ข้ องกับการด� าเนินชี วิตประจ�าวันตรงไหน อย่างไรก็ตามทุกปี จะ
มีประกาศเกี่ ยวกับนางสงกรานต์และค�าพยากรณ์ออกมา
นางสงกรานต์เป็ นคติความเชื่ออยู่ ในต�านานสงกรานต์อัน
เป็นเรื่องเล่ าถึงความเป็นมาของประเพณี ดังกล่าว และเป็นอุบาย
เพื ่อให้รู้ว่าวันมหาสงกรานต์คื อวันที่พระอาทิตย์ย่างเข้าสู่ราศีเมษ
ซึ ่งสมัยก่อนถือเป็นการเถลิงศกใหม่หรือวันขึ้นปี ใหม่ตามสุริ ยคติ
ว่าตรงกับวันใด โดยสมมุติผ่านนางสงกรานต์ทั้งเจ็ดเทียบกับแต่ละ
วันในสัปดาห์ปีไหนตรงกั บวันใด นางสงกรานต์ที่มีชื ่อสมมุติเข้า
กับวันนั้น ๆ ก็จะเป็นผู้อัญเชิญพระเศียรท้าวกบิลพรหมออกแห่ไป
สรงน� ้า ซึ่งนางสงกรานต์ ทั้งเจ็ ดนี้เป็นเทพธิดาลูกสาวท้ าวกบิล
พรหม และเป็นบาทบริจาริกาของพระอินทร์
ถ้าวันมหาสงกรานต์เป็นวันอาทิ ตย์นางสงกรานต์คือนาง
ทุงษะ วันจันทร์คือนางโคราคะ วันอั งคารคือนางรากษส วั นพุธคือ
นางมณฑา วันพฤหั สบดีคือนางกิริ ณีวั นศุกร์คือนางกิมิ ทา และ
วันเสาร์คือนางมโหธร นอกจากนี ้นางสงกรานต์แต่ละคนจะ
ทรงพาหนะไม่เหมือนกัน และท่ าทางที่ทรงพาหนะก็แตกต่ างกัน
บางปีอาจนั่ง บางปีอาจยื น หรือของปีนี ้นางสงกรานต์ก็มาใน
ท่านอน (ไสยาสน์)
สาเหตุที่นางสงกรานต์ต้องอั ญเชิญพระเศียรท้าวกบิลพรหม
นั้น ในต�านานสงกรานต์ เล่าว่าเป็นเพราะท้าวกบิลพรหมแพ้พนั น
ธรรมบาลกุ มาร จึงต้องตั ดเศียรออกบู ชาธรรมบาลกุ มารตาม
สัญญา แต่เนื่องจากพระเศียรของพระองค์ตกไปอยู่ที่ใดก็จะเป็น
อันตรายต่ อที่นั้น ธิดาทั้งเจ็ดจึงต้องน�าพานมารองรับ และน� าไป
ประดิษฐานไว้ในถ�้าคันธชุ ลี ณ เขาไกรลาส ครั้นถึงก�าหนด ๓๖๕
วัน ซึ ่งโลกสมมุ ติว่ าเป็นปี หนึ่งเวี ยนมาถึ งวันมหาสงกรานต์
เทพธิดาทั้งเจ็ดก็จะทรงพาหนะต่ าง ๆ ผลัดเวรกันมาเชิญพระเศียร
ของบิดาออกแห่โดยที่เทพธิดาทั ้งเจ็ดนี้ปรากฏในวันมหาสงกรานต์
เป็นประจ�า จึงได้ชื ่อว่า “นางสงกรานต์” ส่ วนท้าวกบิลพรหม
โดยนัยก็ คือพระอาทิตย์นั่นเอง เพราะกบิ ลหมายถึงสี แดง