Page 55 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๑

เมษายน-มิ ถุนายน ๒๕๕๕ 53
ค�าว่า “สงกรานต์”เป็นค�าภาษาสันสกฤต แปลว่า “ผ่าน”
หรือ “เคลื่อนย้ายเข้าไป” หมายความว่ า การที่พระอาทิตย์เคลื ่อน
ย้ายจากราศีหนึ่งไปสู ่ราศีหนึ่ง กินเวลา ๑ เดือน เรียกสงกรานต์
เช่นนี้ว่า “สงกรานต์ เดือน” เมื่อครบ ๑๒ เดือนแล้วย่างเข้าราศี
เมษอีกครั้ง จั ดเป็น “สงกรานต์ปี ” หรือ “มหาสงกรานต์” นับเป็ น
วันเริ่มต้นปี ใหม่ทางสุริยคติในทางโหราศาสตร์
การนั บช่วงเวลาดังกล่าวไม่ได้มีเพี ยงประเทศไทยเท่านั้น แต่
ในประเทศลาว กัมพูชา พม่า ชนกลุ่มน้อยชาวไตแถบเวียดนาม
และมณฑลยูนนานของจี น ศรี ลังกา และทางตะวันออกของ
ประเทศอินเดีย ก็ยังนับสงกรานต์เป็นประเพณีปีใหม่ ด้วยเช่นกัน
อาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม นักมานุษยวิทยาอาวุ โส กล่าวถึง
ช่วงสงกรานต์นี้ว่า เป็นช่วงเวลาของการเปลี ่ยนผ่านจากเวลาหนึ่ง
ไปอีกเวลาหนึ่ง ประเพณีนี ้มีขึ้นเพื่อสร้างขวัญก� าลังใจให้มั่นคง
โดยต้องท�าสิ ่งมงคล สงกรานต์จึงมี ๓ วัน เพราะเป็นสามขั ้นตอน
ในการเตรียมใจให้พร้อม ได้แก่ วันมหาสงกรานต์วันเนา และวัน
เถลิงศก
วันสงกรานต์มี ตั้งแต่วั นที่๑๓-๑๕ เมษายน วันแรกคื อ
วันที่๑๓ เป็ นวันมหาสงกรานต์ซึ่งเป็ นวันที ่พระอาทิตย์ย่างสู่
ราศีตั้งต้นปีใหม่ถั ดจากวันมหาสงกรานต์มา ๑ วัน คือวันที่๑๔
เมษายน เรียกว่า วันเนา เป็นวันว่าง พักจากการงาน ช�าระจิ ตใจ
ให้บริ สุทธิ์สงบจิตสงบใจ และวั นที่๑๕ เมษายน คือ วันเถลิงศก
ถือเป็นวันฉลองปีใหม่
หากย้ อนเวลากลับไปดูประเพณี สงกรานต์ในอดีต การเล่น
สงกรานต์เป็นกิจกรรมเฉพาะในหมู่สมาชิ กครอบครัว หรือชุมชน
บ้านใกล้เรือนเคียง และไม่ได้มีเพี ยงการเล่นสาดน�้าเป็นจริงเป็ นจัง
อย่างในปัจจุบัน หากแต่มีการสรงน� ้าพระเพื่อความเป็นสิริมงคล
เพื่อเริ่มต้นปีใหม่ที่มีความสุข มีการไปรดน�้าขอพรจากผู้หลักผู้ใหญ่
รวมถึงการท�าบุญอุทิศส่ วนกุศล เพื่อร�าลึ กและแสดงความกตัญญู
ต่อบรรพบุรุษผู้ล่วงลับ ขณะเดียวกันก็เป็นโอกาสอันดีที่หนุ่มสาว
จะได้พบปะ และได้เล่นสาดน�้ากั นอย่างชุ่มชื่นสนุกสนาน
ภาพ : กรมส่
งเสริ
มวั
ฒนธรรม