Page 53 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๑

เมษายน-มิ ถุนายน ๒๕๕๕ 51
การเล่ นตะกร้อข้ามตาข่ายแบบโบราณของไทยและมาเลเซียเข้า
ด้วยกั น มีความดุดันเร้ าใจตรงจังหวะเข้าท�า (ภาษาตะกร้อเรียก
“ฟาด”) อย่ างรุนแรงบริเวณหน้าตาข่ายเพื ่อตบลูกให้ลงยังแดน
ของฝั่งตรงข้าม
และเรื่องนี้ก็ถึงกับมีผู้เก็บสถิติการแข่งขัน จัดเป็น ๑๐ อันดับ
ทีมเซปักตะกร้ อยอดเยี่ยมของโลก อันประกอบด้วย (ไล่จากท้าย
ตาราง) สหรัฐอเมริ กา ฟิลิปปิ นส์บรูไน พม่า ญี่ปุ ่น สิงคโปร์
เกาหลีใต้อินโดนี เซีย มาเลเซีย และแน่นอนว่าไทยเราย่อมครอง
อันดับ ๑ เป็น “เจ้ายุทธจั กรแห่งวงการลูกหวาย”ไปตามความ
คาดหมาย
อนึ่งแม้ การแข่ งขันระดับสากลได้มี การเปลี่ยนลูกตะกร้อ
หวายเป็นลู กพลาสติกนานนั บ ๑๐ ปีมาแล้ ว เนื่องจากเหตุผล
ด้านความคงทนและน�้าหนักที่อ้างว่าได้มาตรฐานกว่ า แต่ไทยเรา
ก็ยังเรี ยก “เกมลูกหวาย” “ทั พหวายไทย” “นักเตะลูกหวาย”
ทุกครั้งที่กล่ าวถึงกีฬาเซปักตะกร้อ
และยิ่งน่ าสนใจว่า ขณะที่ทีมเซปักตะกร้ อไทยประสบความ
ส�าเร็ จกั บเทคนิคการเล่นใหม่ ๆ เช่นการส่งลู กด้วยหลังเท้ากับ
ตะกร้อพลาสติกที่ผลิ ตและจดสิทธิบัตรทรั พย์สินทางปัญญาแล้ว
โดยบริ ษัทของคนไทยที่เริ่มบุ กตลาดการค้าตะกร้อเชิงพาณิ ชย์ใน
อาเซี ยน ในอีกด้านหนึ่งการสูญพันธุ์ของตะกร้อ “หวาย” ก็ก่อให้
เกิ ดผลกระทบต่อคนจ� านวนหนึ่งอย่างที่อาจไม่ เคยมีใครคาดคิด
มาก่ อน
แต่เดิมแหล่ งผลิตตะกร้อหวายคุ ณภาพดีของไทยแห่งหนึ่ง
คือที่อ�าเภอล�าลูกกา ปทุ มธานีเคยผลิตได้ครัวเรือนละนั บพันลูก
ต่ อเดือน นั บเป็นอาชีพหลักของแทบทุกบ้ าน ทว่าหลังจากหมด
ยุ คของตะกร้อหวาย “ช่ างฝีมื อ” ทั ้งหมดก็ตกงาน ต้องออก
ตระเวนรับจ้ างบ้าง ท� างานในโรงแรมบ้าง โรงงานบ้ าง จนเมื ่อ
หลายปีก่อน มีอดีตนักตะกร้อทีมชาติผู้หนึ่งมาว่าจ้างให้ช่ างเหล่า
นี้กลับมารื ้อฟื้ นฝีมืออีกครั ้ง เนื่องจากตะกร้ อหวายลูกเล็ ก ๆ
น่ารัก ๆ ในวันนี้กลายเป็นของที่ระลึก เป็นพวงกุญแจที่ “ขายดีใน
กีฬาคิ งส์คัป, ซีเกมส์, เอเชี ยนเกมส์ต่ างชาติสั่งเยอะมาก”ดั งนั้น
ก็ดูเหมือนว่าเส้นหวายตะค้าจะกลับมีชี วิตขึ ้นมาอีกครั้งโดยมือที่
จับมีด คีม ไม้วัด และเครื่องชักหวายแบบเดิ ม ๆ ของช่ างชาว
ล�าลูกกา ผ่านอารมณ์ ถวิลหาอดีตของบรรดากองเชี ยร์ชาติ ต่าง ๆ
ในเกมระดับนานาชาติถึ งแม้จะไม่รุ่งเรืองเฟื่ องฟูเหมือนแต่ก่อน
ทว่าก็อาจเป็ นความหวังที่ส่องประกายวาบขึ้นมา และน�าไปสู่
ค�าถามต่อเรื่องที ่ใหญ่กว่านั ้น เช่นเรา-ประชาคมตะกร้ออาเซี ยน
จะฟื้นฟู “วั ฒนธรรมการใช้หวาย”ที่เคยเป็ นฐานหลักร่วมกัน
ของบ้านเมืองและชุมชนแถบนี้ขึ้นมาใหม่ได้หรือไม่อย่างไร
เรื่องเล่าเก่าแก่ ของพัทลุงส�านวนหนึ่งเล่าต่อ ๆ กันมาว่า มีผี
ในถ�้าโบราณแห่งหนึ่งชอบแปลงร่างเป็น “เณรทอง” ออกมาเตะ
ตะกร้อกับเด็กวั ดและเหล่าสามเณร ส่วนในทางสุบินนิมิต ถ้าใคร
นอนฝันเห็นเด็กเตะตะกร้อวิ ่งไปวิ่งมา โบราณท่านท� านายว่าจะ
ต้องเสี ยของรัก ของมีค่า หรือไม่ก็เกิดแตกร้าวในครอบครัว
เมื ่อเราได้ รับรู ้ข่าวสารในวงการตะกร้ อ และได้ ฟั งเรื ่อง
ปรัมปราเหล่านี้ไปพร้อมๆ กับอ่านข่าวการประกวดแข่งขันประดิษฐ์
หุ่ นยนต์ตะกร้อลอดห่วง(TPA Robo’s Hoop Takraw Com-
petition 2011) ระดับภู มิภาคเอเชียแปซิ ฟิกเมื่อปีที่แล้ว มั นก็คง
ท�าให้เราเห็ นว่า อนาคตของเส้ นหวาย แถบพลาสติก และทิศทาง
ของตะกร้อไทยนั้นเกี่ยวพันกับผู ้คน สังคม การเมือง ความเชื่อ
และ “วัฒนธรรม” ซึ่งทั้งแยกจากกั นไม่ออก และขณะเดียวกันก็
หมุนเวียนเปลี่ ยนไปอย่างไม่หยุดยั้ ง
ไทยแห่งหนึ่งคือที่ อ�าเภอล�าลูกกา ปทุมธานี
เดือน นับเป็นอาชี พหลักของแทบทุกบ้าน ทว่าหลังจากการเปลี่ยนแปลง
งาน ต้องออกตระเวนรับจ้างบ้าง ท�างานในโรงแรมบ้าง โรงงานบ้าง