Page 16 - นิตยสารวัฒนธรรม ปีที่ ๕๒ ฉบับที่ ๑ มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๖

๑๔
ประเภทลายเฉลว
ลายสานประเภทหนึ่ง สานขัดไขวทแยงกันเปน ๕ มุม
๖ มุม และ ๘ มุม ตรงกลางโปรง จึ งเหมาะสําหรับสานภาชนะ
โปรงๆ เชน กวย ชะลอม เขง กระเชา ลายเฉลวสานด วยตอกปน
หรือตอกตะแคงก็ ได ลายเฉลวสามารถพลิกแพลงให มี
ความสวยงามและเหมาะสมกับสิ่งที่ตองการสานไดหลายลาย
เชน เฉลวดาว เฉลวดอกแหน เฉลวยอนดอก เฉลวดอกจอก
เฉลวดอกพิกุล เฉลวดอกแหน เฉลวหา เฉลวหก (ลายเฉลว
ภาคเหนือ-อีสานเรี ยก ลายตาแหลว ภาคใตเรียก ลายตาหลิ่ว)
ลายเฉลวหา ลายเฉลวที่สานด วยตอก ๕ เสน สาน
ไขวกันเปนรูปหาเหลี่ยมตรงกลางแลวจึงสานตอกขวางใหหมุน
ไปทางซายและขวา เหมือนกับการสานลายเฉลวโปรง มักใชสาน
ตะกรอหวาย
ลายเฉลวหก ลายเฉลวที่สานขัดกันในมุมทแยง
เปน ๖ มุม มี ๓ แบบ คือ ลายหกมุ มหรือหกเหลี่ยมตาโปรง
ลายหกเหลี่ยมตาทึบ และ ลายหกเหลี่ยมแปลง ลายหกเหลี่ยม
ตาโปรง ใช ตอก ๖ เสน จัดเสนตอกขนานกั นเปนสามคู
ชองตรงกลางจะเปนหกเหลี่ยม แล วใชเสนตอกขวาง ไขวไป
ทางซายและทางขวา การตั้งลายตรงกลางมี ๒ แบบคือ
ลายหกเหลี่ยมขวา และลายหกเหลี่ยมซาย
ลายเฉลวโปรง ลายเฉลวสานเปน ๖ มุ มหรือ
หกเหลี่ยมโปร ง ใชสานชะลอม ตะกรา กระจาด
ลายเฉลวหกทึบ สานลายหกเหลี่ยมโปรงก อน
แลวใช ตอกเสนหนึ่งหรื อสองเส นสอดทั บและลอดใตเส น
กากบาทของลายหกเหลี่ยมสลับกันไป
ลายเฉลวหกแปลง สานลายหกเหลี่ยมโปรงกอน
แลวเสริมตอกดานนอกของแตละเหลี่ยมออกไป ทําใหเกิดลาย
ใหม เชน ลายใบกัญชา หรือ ลายดาวล อมเดือน
ลายเฉลวแปด ลายเฉลวที่สานเป นแปดเหลี่ยม
หรือแปดมุม ใชตอก ๘ เส นไขวกันเปนรูปสี่เหลี่ยมจัตุรั สสอง
รู ป ซอนทับกัน ตรงกลางจะเปนรูปแปดเหลี่ยม แลวสานตอก
เสริ มลายตอออกไป ลายเฉลวแปด มักให หวายสานเปน
ลายเฉลว หรือลายตาเข ง