Page 12 - นิตยสารวัฒนธรรม ปีที่ ๕๒ ฉบับที่ ๑ มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๖

๑๐
ลายตาแขง ลายที่มีลักษณะเปนเสนทแยงนี้ อาจจะเป นหามุม
หกมุม ก็ ได ลายเฉลวอาจจะสานเปนตาโปรงๆ อยาง ลายเขง
ชะลอม เปล หรือสานติดกันจนทึบก็ได
การสานดวยแม ลายทั้งสองแบบ อาจจะสาน
ประกอบกั บลายอื่น หรือเพิ่ มตอกสานสอดขัดกันซอนเขาไป
เพื่ อใหเกิ ดลายพิเศษที่สวยงามยิ่ งขึ้ น เชน ลายดอกพิกุล
ลายดอกจอก ลายดอกแหน เปนต น
การสานอีกวิธีหนึ่งคือ ลายขด (coil) เปนวิธี สาน
ดวยการขดเชื่อมกันเปนชั้นๆ ตองมีโครงสร างเปนชั้นๆ กอน
แลวใชวัตถุดิบที่แปรรูปเปนเสน รัด มัด หรือ พัน ใหโครงสราง
นั้นเปนรูปทรงตามต องการ การสานวิธี นี้มักใชกับวัสดุที่นํ ามา
สานเปนวัสดุอ อนที่ไมสามารถคงรูปอยู ไดดวยตัวของมันเอง
เชน หวาย ปอ ผักตบชวาและยานลิเภา การสานวิธี นี้สวนมาก
สานเป นภาชนะที่ มี ลักษณะเป นกล องสี่เหลี่ ยมหรื อทรง
กระบอก ได แก กลองบุหรี่ กระเปา เชี่ยนหมาก เปนตน
ลายอิสระ เปนลายที่ไมอยู ในกฎของลายทั้งสามแบบ
ผูสานอาจคิดขึ้ นเองหรือสานไปตามใจ เครื่องจั กสานที่สาน
ดวยลายอิ สระมักมี รูปทรงแปลกไปจากเครื่ องจักสานที่สาน
ตามแบบแผนที่สืบทอดกันมา อาจจะเปนลายที่ประดิษฐขึ้นใหม
เช น ลายขิดที่ไดแบบอย างมาจากผาขิด หรือลายตัวหนังสือ
ลายสานลักษณะนี้พบน อยมาก เพราะโดยธรรมชาติของ
ชางจักสานไทยมักจะยึดแบบแผนที่สืบทอดกันมาแตโบราณ
มากกวาการคิดสรางสรรคใหแปลกออกไป
นอกจากวิธีการสานหลักๆ ทั้ง ๔ วิธีดังกลาวแลว
ในแตละท องถิ่น อาจจะมีกรรมวิ ธีที่ ผิดแปลกแตกต างกัน
ออกไปบ าง ตามความนิยมและแบบแผนที่สืบทอดกันมา
ในแตกลุ มชน
กลวิธี การสาน
กลวิธีการสาน ขึ้นอยู กับรูปแบบของเครื่องจักสาน
แตละชนิด ลวดลายที่ใชสานมีหลายประเภท ตั้งแตลายขั ด
ลายขัดทแยง ลายขด เปนตน
ซองเงิน ซองสําหรั บใสสตางค สานดวยใบเตย บริเวณจังหวั ดนราธิวาส