๑๑
มกราคม-มี
นาคม ๒๕๕๖
ทํ
าสลั
บกั
นไปอย
างต
อเนื
อง จนเป
นแผงเป
นแผ
น ใช
สานฝาเรื
อน
เล
าไก
รั้
ว หรื
อเป
นภาชนะ เช
น ตะแกรง ตะกร
า ลายขั
ดสามารถ
ขั
ดตอกให
เว
นสลั
บกั
นให
โปร
งเป
นรู
ปสี่
เหลี่
ยมจั
ตุ
รั
สหรื
สี่
เหลี่
ยมผื
นผ
า หรื
อสานให
ตอกติ
ดกั
นเป
นลายทึ
บ ลายขั
สามารถสานขั
ดกั
นในแนวทแยงมุ
ม (diagonal) ทํ
าให
เกิ
ดลาย
ข
าวหลามตั
ด ลายลั
กษณะนี้
ใช
สาน ก
องข
าว ตะกร
า โคมไฟ
นอกจากนี้
หากนํ
าลายทั้
งสองประเภทมาผสมกั
นจะได
ลายที่
ขั
กั
นละเอี
ยดยิ่
งขึ้
น มั
กใช
สานตะกร
าหมาก ตะกร
าหิ้
ว เป
นต
ลายขั
ดชิ
คลี่
คลายมาเป
น ลายขั
ดโปร
ง ลายขั
ข
าวหลามตั
ลายขั
ดแตะ
คลี่
คลายเป
น ลายขั
ดแตะเอี
ยง
ลายขั
ดแตะสลั
บ ลายขั
ดแตะยกดอก ลายขั
ดแตะทแยงมุ
ขั
ดแตะ
ซี
ไม
ไผ
สานขั
ดกั
นเป
นแผงๆ ถ
าใช
เป
นฝาเรื
อน
เรี
ยก ฝาขั
ดแตะ หรื
อนํ
ามาสานขั
ดกั
น เพื่
อใช
เป
นรั้
วเรี
ยก
รั้
วขั
ดแตะ
ฝาขั
ดแตะและรั้
วขั
ดแตะ มั
กสานด
วยลายขั
ดง
ายๆ
เพื่
อให
มี
ช
องโปร
งโดยมากใช
เป
นฝาครั
วไฟ เพราะควั
นไฟ
จะกระจายออกได
ดี
ฝาขั
ดแตะยั
งนํ
าไปใช
ประโยชน
อย
างอื่
ได
อี
กเช
น ใช
ทํ
าฝายุ
งข
าว โดยใช
ขี
วั
วชโลมอุ
ดรู
โปร
งให
ทึ
ไม
ให
ข
าวเปลื
อกไหลออก
ขั
ดโปร
งตาหมากรุ
การสานขั
ดกั
นโปร
งๆ ให
เกิ
ช
องว
างเป
นตาสี่
เหลี่
ยมจั
ตุ
รั
สหรื
อตาหมากรุ
ก ใช
กั้
นบริ
เวณ เช
ราชวั
ติ
รั้
วสํ
าหรั
บล
อมมณฑลพิ
ธี
ทํ
าด
วยไม
ไผ
ผ
าเป
นซี
กเล็
กๆ
ประเภทลายขั
กลวิ
ธี
การสานลายขั
ด ซึ่
งเริ่
มจากใช
ตอกหรื
อวั
สดุ
อื่
ที่
มี
ลั
กษณะเป
นเส
นมาสอดขั
ดกั
น ระหว
างเส
นแนวตั้
ง (vertical)
และเส
นแนวนอน (horizontal) สลั
บกั
นไปที
ละเส
น เรี
ยก
ลายขั
หรื
ลายหนึ
ทํ
าให
ตอกหรื
อวั
สดุ
นั
น ยึ
ดเข
าด
วยกั
นอย
างต
อเนื
อง
เป
นแผง แผ
น หรื
อภาชนะต
างๆ ต
อมาได
พั
ฒนาเป
นการใช
ตอกหลายเส
นขั
ดสลั
บกั
น เช
น ลายสอง ลายสาม และขั
ดกั
ในแนวทแยง เช
น ลายเฉลว เฉลวหกมุ
ม เฉลวแปดมุ
ม ลายหั
วสุ
ลายก
นเข
งลํ
าไย และลวดลายอื่
นๆ ที่
เหมาะสมกั
บการใช
สอย
เช
น ลายประสุ
ลายเฉลว เฉลวดอกจอก เฉลวดอกพิ
กุ
เฉลวดอกแหน ลายสานที่
ใช
สานเครื่
องจั
กสานโดยทั่
วไป
จะคล
ายคลึ
งกั
นทุ
กภาค หากแต
การเรี
ยกชื่
อลายอาจต
างกั
ตามความนิ
ยมของแต
ละถิ่
น ลายขั
ด ยกหนึ่
งข
มหนึ่
งภาคใต
เรี
ยก
ขั
ดโครงควาย
ลายขั
ดยกหนึ
งข
มหนึ
งแบบหนึ
ง การเริ
มต
การสานภาชนะด
วยลายขั
ด บางที
เรี
ยก
ขั
ดรู
ขี้
ขั
ดลู
กขี้
ลายขั
ถื
อเป
นลายแม
บทหรื
อลายหลั
ก มี
ลั
กษณะ
เด
นชั
ด มี
กฎเกณฑ
การสานแน
นอน เช
น ลายขั
ด ยกหนึ
ง ข
มหนึ
ลายสอง ยกสอง ข
มสอง ลายเหล
านี้
เป
นลายพื้
นฐานที่
มนุ
ษย
นํ
ามาใช
สานสิ่
งของเครื่
องใช
มาแต
โบราณ เริ่
มจาก
ลายหนึ่
ลายที่
เกิ
ดจากการสาน โดยยกตอกขึ้
เส
นหนึ่
งแล
วสอดอี
กเส
นหนึ่
งขั
ด แล
วข
มตอกที่
ยกขึ้
นลงใน
แนวตั้
งให
ขั
ดกั
นเป
นมุ
มฉาก เป
นตาสี่
เหลี่
ยมหรื
อสานทึ
บติ
ดกั
ลายขั
1...,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12 14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,...124