Page 28 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๒

26 วัฒนธ รม
ศิ ษย์เอกของโนราพุ ่ มเทวา เคยอธิบายให้ ฟั งว่ า รอบ
ทะเลสาบสงขลาทั้งฝั ่งตะวันตกคือพัทลุ ง และฝั่งตะวันออก
คือสงขลา สามารถสื บสาวถึงพวกโนราได้ ตลอด โนราที่
มี ชื่อเสียงล้ วนกระจุ กตัวอยู ่ ตั้งแต่ปากพะยู น เขาไชยสน
ล�ำป� ำ ทะเลน้อย ระโนด กระแสสินธุ์สทิ งพระ สิงหนคร
หาดใหญ่ สงขลา ควนเนียง เข้มข้นอยู่รอบทะเลสาบทั้งสิ้ น
จากนั้นจะค่อย ๆ จางลง
หลักฐานเก่าแก่ที่สุดเกี่ ยวกับโนรา คือภาพจิตรกรรม
ฝาผนังวัดเกาะแก้วสุทธาราม จั งหวัดเพชรบุรี เหนือกรอบ
ประตูด้ านหน้าข้างซ้ายของพระประธาน ที่เขียนภาพงาน
พระเมรุพระพุ ทธเจ้านั้น ยั งประกอบไปด้วยภาพมหรสพ
หลายชนิด ดังเช่นโขน ญวนหก ต่ อยมวย ไต่ลวด และโนรา
หญิงชายสองคนก�ำลังซัดท่ายกแขนได้ฉากอย่ างงามสง่าอยู ่
ระหว่างระทา*ร้านดอกไม้ไฟที่ใช้จุดในงานพิธี โนราทั้งสอง
สวมเทริด สวมหาง ใส่เล็บงอน มีก�ำไลรั ดข้อมือ รัดต้นแขน
ฝ่ายหญิงนั้ นเปลือยอก แต่โดยรวม ๆ แล้ ว เครื่องแต่งกาย
ดูคล้ายคลึงกันมากกับโนรายุคปัจจุบั น
ที่ส�ำคั ญก็คือจิตรกรรมชุดนี้ มี จารึกอยู่ที่ ผนั งด้านหนึ่ง
ระบุว่าเขียนมาตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๒๗๗ หรือ จ.ศ. ๑๐๙๖ ใน
สมัยพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็ นราชธานี
นี่คือภาพเขี ยนโนราเก่าแก่ที่ สุดที่ พบในปัจจุบั น และ
สามารถใช้เป็นหลั กฐานชี้ชัดว่าอย่างน้อยในสมัยอยุธยา
ตอนปลาย มหรสพโนราเคยแพร่ หลายมาแล้ว และมิได้
จ�ำกัดวงอยู่แต่ เฉพาะในภาคใต้ด้วย หากแพร่หลายไกลขึ้น
มาอย่างน้อยก็ถึงเมืองเพชรบุ รี
ในปัจจุบั นนี้คนชมโนราจะได้ เห็นกันว่ าในคณะโนรานั้น
จะมีตัวละครเด่นอยู ่ สองฝ่ ายคือ ครูโนราที่ร�ำตามพิธีแบบแผน
และครูพรานที่ร�ำสนุก พร้อมปล่ อยมุกตลกทะลึ่ งตึงตังให้
หัวเราะครื้นเครง ซึ่งการหัดให้เป็นโนรานั้น ไม่ได้ท�ำกันง่าย ๆ
แต่ต้องอาศัยใจรักและการฝึกฝนอย่างหนักตั้งแต่วัยเด็ก
ครูคล้อย วิเชียร ครูโนราจังหวัดตรัง เล่าให้ฟังว่า ตั้ งแต่
ครูอายุ๗ ขวบก็เริ่ มขับกลอนเป็นบทดอกสร้อยแล้วเพราะ
มี เชื้อสายปู่ย่าเป็ นโนรามา หลังจากนั้นพออายุ๘ ขวบ ครูก็
เริ่มหัดโนรา ครูจ�ำได้ ว่าต้องเอามือใส่ครกทิ่มข้าว (ครกต�ำข้าว)
แล้ วเอาสากกดไว้ให้มื ออ่อน เจ็บร้ องไห้อยู่หลายวั น กว่า
มื อนิ้วจะเปลี่ยนสภาพเป็นอ่อนเช้งตวัดมื อให้ร� ำโนราได้คล่อง
ครั้นเริ่มเป็ นหนุ่ ม มีพุงพลุ้ย หน่วยก้ านปฏิภาณดีแล้ ว ครู
จึงขยับมาร�ำพราน
ฝ่ายอาจารย์ สงวน บัวเพชร คนรัตภู มิเมืองสงขลา วัย
๓๒ ปีซึ่ งร�ำพรานได้สนุกมาก ๆ ก็เล่ าให้ฟังว่า ออกพราน
ยากกว่ าร�ำโนรา เพราะโนราคนร� ำไม่เป็นยังหัดได้แต่ออก
พรานยากตรงลูกเล่ น มุ กตลกเข้ามาพูดแทรกให้ข�ำ จึงไม่
ค่ อยมีใครสมั ครใจร� ำพรานเท่าใดนั ก อี กอย่างหนึ่ งคื อ
คนร�ำพรานต้ องหุ่ นให้ด้ วย ยิ่ งอ้วนพุ งพลุ้ ยเท่ าไหร่ยิ่งดี
คนผอมเป็นพรานไม่ได้หากหุ่นไม่ให้ท่าไม่ไป มายืนทื่อมะลื่อ
อยู ่กลางโรง ต่อให้ใจรักอย่างไร ก็ไม่อาจออกพรานกับเขาได้
ในคณะโนรานั้น พวกที่ร� ำพรานคือรสชาติอันถึงใจและ
สนุกครื้นเครง โดยเฉพาะเวลาขึ้นเวทีอย่ างทะลึ่งตึงตั ง เผชิญ
หน้ ากับฝ่ายร�ำโนราอั นศักดิ์ สิทธิ์และมีแบบแผน เป็ นการ
ปะทะสังสรรค์ของพลั งสองขั้วที่เข้ มข้นไม่ แพ้กัน
วัฒนธรรมการร�ำโนราในทุกวันนี้มีการปรับเปลี่ ยนเครื่อง
แต่งกายให้ฟู่ฟ่าทั นสมัยขึ้นมาก ใช้การปักเลื่อมวิบวับระยิบ
ระยับไปทั้งตัว ดนตรี ประกอบกลายเป็นวงสตริงรุ่นใหม่มี
กลองชุด กีตาร์อิเล็กโทน เครื่องดนตรีไฟฟ้าให้จังหวะเสียง
ดังสนั่ น ไม่ใช่เครื่องดนตรีปี่โทน ฉิ่ง กรับ ตะโพนเหมือนใน
วันวาน โนรารุ ่นใหม่ที่เล่นตามงานเทศกาลใหญ่ ๆ งานวัด
งานทางวัฒนธรรมของจังหวัดภาคใต้มีพัฒนาการให้ทันโลก
สมัยใหม่ ที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ วกันมากแล้ว
จนถึงปัจจุบั นโนราก็ยังเป็นที่ นิยมของชาวบ้านภาคใต้
อยู ่ มาก เพราะโนรามิใช่ เพี ยงมหรสพแต่เป็นพิ ธีกรรม
ศั กดิ์สิ ทธิ์หลายบ้ านยังต้ องจัดพิธี ร� ำโนราให้กั บเชื้อสาย
บรรพบุรุษตายายโนราอย่างละเว้นไม่ได้ ในหลายพื้นที่ นั้น * ระทาหอสูงรูปสี่เหลี่ ยมหลังคายอดเกี้ยว ประดับดอกไม้ไฟ