Page 110 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๑

108 วัฒนธ รม
ณ ปั จจุบันเริ่มมี การน�าตัวอักษรไทยประดิษฐ์ในงาน
ออกแบบมากยิ่งขึ้นในลักษณะของ Typography การใช้ตั ว
อั กษรไทยแบบย้อนยุคก็ได้รับความนิยมเป็ นอย่างมาก โดย
เฉพาะตามแหล่งท่องเที่ยวต่าง ๆ เช่น อัมพวา (สมุทรสงคราม)
เชียงคาน (เลย) เสื้อยืดที่สกรี นตัวอักษรย้ อนยุคก็ขายดี
ตัวอย่างงานกราฟิกในปัจจุบันที ่แสดงถึงความเป็นไทย
เช่นอะไรบ้าง
ตั วอย่างภาพที่น�ามาใช้ในงานออกแบบซึ ่งเป็ นของ
ใกล้ตั วคนไทยมานาน ผมขอยกตัวอย่ างโลโก้ของ TCDC
(Thailand Creative & Design Center ศู นย์สร้างสรรค์
งานออกแบบ) ที ่น�าห่ อขนมไทยมาเป็นสัญลักษณ์ที่ถึงแม้
ไอเดียจะมาจากชาวต่ างชาติแต่ผมคิ ดว่าบางครั้งเราก็ ต้อง
อาศั ยมุ มมองจากภายนอกที่มองความเป็นไทยของเรา
แม้เราอาจจะมองว่ าสิ ่งที่เรามีอยู่นั้นเชย แต่ในทางกลับ
กั น สิ ่งนั้นกลั บเป็นสิ ่งที ่น่ าสนใจมากในสายตาของคน
ภายนอก ซึ่งถือว่ าสัญลักษณ์นี้เป็ นการออกแบบที่แสดง
ตั วตนที่เรียบง่ ายและสวยงาม
การศึ กษาในปัจจุ บันส่งเสริ มการท�างานออกแบบด้าน
นี้ อย่างไรบ้าง
ในสถาบันการศึกษานั้นไม่ค่อยมีการท�างานวิจัยด้าน
งานกราฟิ กเท่าที ่ควร สมมุ ตินักศึ กษาอยากท�ามั กได้ รั บ
ค� าถามจากอาจารย์ว่างานกราฟิ กที่แสดงถึงเอกลักษณ์ ไทย
คื ออะไร นักศึกษาก็ จะมองว่าเป็ นเรื่องใหญ่มากเพราะต้อง
ค้นคว้าอย่ างหนัก สรุ ปคือไม่ได้ ท�าเพราะต้องหาข้อมูลอีก
เยอะ ซึ ่งไม่เหมือนกั บการท�าวิจัยเรื่องงานกราฟิ กอื่น ๆ
เช่ น งานของญี่ปุ่ นที่มีชิ้นงานและแหล่งอ้ างอิงเยอะ ใน
ทางตรงกันข้ ามการท�างานด้ านกราฟิกไทยนั้นต้องหาข้อมูล
แต่ หลั งจากที่ผมท�างานวิ จัยผ่านมา ๔-๕ ปี งานวิ จัย
ด้ านกราฟิกไทยก็กระเตื้องขึ้นและมี ผู้ศึกษาเพิ่ มมากขึ้น
ปัจจุบันกราฟิกดีไซเนอร์มีความตื่นตัวเรื่องการออกแบบ
งานที่สื่อเอกลักษณ์ไทยมากน้อยเพียงใด
ล่าสุดเมื่อปีพ.ศ. ๒๕๕๔ มีการจัดสัมมนาและนิทรรศ-
การชื ่อ Somewhere Thai เพื่อส่งเสริมงานออกแบบที ่มี
เอกลักษณ์ไทย ซึ่งผมมีโอกาสได้ขึ้นบรรยาย ก็ถือว่ามี การ
ตื ่นตัวค่ อนข้างมาก แต่เท่าที ่สังเกตภายในงานมีผู้พูดเรื ่อง
หนั งสือ Very Thaiเยอะมาก คื อหนังสือแสดงภาพถ่าย
Street Culture ของฝรั่งที่ถ่ายซาเล้ง ถ่ายถุงก๊อบแก๊บ ฯลฯ
ซึ่งผู้คนต่ างพูดว่านี ่คือภาพที่แสดงความเป็นไทย ผมรู้สึ กว่ามั นเป็น Popular
Culture มาก บางคนถ่ายรูปขอทานแล้วน�ามารีทัชก็บอกว่านี่คื อความเป็นไทย
วั นสุ ดท้ายที ่ผมขึ ้นบรรยายสรุป ผมจึงบอกว่ าถ้าจะท�างานกราฟิ กไทยต้อง
รับผิ ดชอบสั งคมด้วย เพราะหากคุณท� ากันเยอะและเป็ นสิ่งที ่เห็นดีเห็นงาม
ร่วมกัน ต่ อไปสิ่งเหล่านี้อาจกลายเป็นเอกลักษณ์ไทยในที่ สุด
ปัญหาของการท� างานกราฟิกดีไซน์อย่างไทยคืออะไร
การท� างานด้านกราฟิกของไทยนั้นเกิดขึ้นช้ากว่าต่างประเทศ ฉะนั้นจะให้
มานั่งวาดใหม่ก็ไม่ มีใครท�า เขาจึงน�าสิ่งที่มีอยู่แล้วมาใส่ลงไปในชิ้นงาน ปัญหา
คื อวัตถุดิบของเรามีน้อยมาก ไม่ค่อยมีใครสร้าง หรือมีแต่ยังไม่ถู กหยิบมาใช้ ใน
สถานศึ กษาก็ยังไม่มีการสอนวิ ชากราฟิกอย่างไทย จะมีก็ แต่วิชาประวัติศาสตร์
ศิ ลปะซึ่งไม่ ได้สอนว่าจะน�าสิ่งเหล่านั้นมาใส่ในงานกราฟิกอย่างไร มีผู้เชี่ยวชาญ
ด้านเอกลักษณ์ ไทยมาสอน แต่ไม่ได้ สอนด้านการออกแบบ การศึ กษาด้านนี้
จึงไม่พัฒนาไปไหนไกล ณ ปัจจุ บันงานกราฟิกท�าเพื ่อเป็นพาณิ ชยศิลป์แต่ ใน
ต่ างประเทศงานกราฟิกถือเป็นการท�างานศิลปะ
อีกปัญหาหนึ่งคื อในวงการกราฟิก คนที่จะได้ ท�างานกราฟิกที่เป็นผลิตภัณฑ์
ไทยนั้นมีน้อยมาก ฉะนั้นคนที่ท�างานกราฟิกทั่วไปจะไม่มีโอกาสท�างานกราฟิกที่
เป็ นไทย ผมคิดว่าทางออกของปัญหานี้คื อเราควรท�างานเป็นกราฟิกอาร์ต ซึ่งมี
ข้ อดีคื อไม่ต้องรอให้ ใครมาจ้าง เพราะถ้ามั วแต่ นั่งรอคุณก็ จะไม่มีโอกาสได้
ออกแบบงานที่มีเอกลักษณ์ไทยเลย
ในปัจจุบันการประยุกต์เอกลักษณ์ ไทยผ่านงานกราฟิกดีไซน์พัฒนามาก
น้อยเพียงใด
ปัจจุบันมี ผู้ เริ่มท� ากราฟิกอาร์ ตกันบ้างแล้ว อย่างเช่น ตามมหาวิทยาลัย
หรือสมาคมกราฟิกไทย ยกตั วอย่าง โครงการช่วงน�้าท่วมเช่น Art For Help
ถื อเป็นหนทางสร้ างโอกาสในการออกแบบงานกราฟิกอย่ างไทย ตอนนี้ก็ มี
ไม่ กี ่คนที่ด� าเนินแนวทางการออกแบบงานกราฟิ กที ่แสดงเอกลั กษณ์ไทย
อย่างแข็งแกร่ ง เท่าที ่ผมเห็นก็มีคุ ณ “โรจน์สยามรวย” (ไพโรจน์ธีระประภา)
ที่เอาจริงเอาจังทางด้านนี้ และถือว่ายืนหยัดในแนวอนุรักษ์
มุ มมองที่มีต่องานกราฟิกดีไซน์ อย่างไทย
บางทีศิลปะอาจโน้ มน้าวได้ด้ วยคนสร้างงานศิ ลปะ ถ้าคนท�างานศิลปะนั้ น
มีความรู้ และหมั ่นสร้างสรรค์ผลงานที ่เป็ นเอกลักษณ์ไทย ก็จะสร้ างความ
ภาคภู มิใจแก่ทั้งผู ้ท� างานศิลปะและผู ้ชม แต่ปั ญหาตอนนี ้คื อศิ ลปินหรื อ
นักออกแบบนั้นยั งไม่ สามารถเข้าถึงความเป็ นไทยได้เท่ าที ่ควร อาจเพราะ
เขาเหล่านั้นยั งไม่ได้รับแรงบันดาลใจใหม่ ๆ ก็เป็นได้ผมคิ ดว่าแรงบั นดาลใจ
เป็ นสิ่งส�าคั ญและผมก�าลั งจะสร้ างแรงบันดาลใจให้ทุกคนได้ชมกั น ในช่วง
เดือนกรกฎาคมนี้ผมมีโครงการร่วมกับพี่“โรจน์สยามรวย” จัดนิทรรศการศิลปะ
เกี่ยวกั บงานกราฟิกดีไซน์ อย่างไทย เพื่อสร้างแรงบันดาลใจและปลุ กเชื้อไฟให้
นักออกแบบไทยใส่ความเป็นไทยลงไปในชิ้นงาน