Page 104 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๑

จะเข้าที่พระบรรทมและทรงร่ วมสมพาสด้วย ถ้าหาก
ราตรีใด ภูตตนนี้ไม่ ปรากฏกาย ก็หมายความว่าเวลา
สวรรคตของพระเจ้าแผ่นดิ นพระองค์ นั้นใกล้ เข้ามา
แล้ว “ถ้าพระเจ้าแผ่นดินของชาวป่ าเถื่อนมิได้เสด็จไป
เพียงราตรีเดียว ก็จะต้ องทรงได้รับภัยอั นตราย”
“นาคาคติ” ในเขตวั ฒนธรรมสยาม
ต�านานเกี่ยวกับพญานาคในแคว้นสุ โขทัยก็ดูจะ
คล้ายกั บของเขมรที่กษัตริย์สืบเชื ้อสายมาจากนางนาค
ดังปรากฏใน พงศาวดารเหนือกล่าวถึงชาติก�าเนิดของ
พระร่วงที่มีแม่เป็นนางนาค เมื ่อลูกนางนาคได้ พบกับ
ผู้เป็นพ่ อซึ่งเป็ นกษั ตริย์ ครองเมืองอยู่จึ งได้ชื ่อว่ าเจ้า
อรุณราชบุ ตร และภายหลังได้เป็ นพระยาครองเมือง
ศรีสัชนาลัย นามว่าพระยาร่ วง
หากจะกล่าวถึงพญานาคในคัมภีร์ ทางพุทธศาสนา
ได้แยกไว้อย่างละเอียดถึง ๑,๐๒๔ ชนิด ในหนั งสือ
ปรมัตถโชติ กะมหาอภิธั มมัตถสังคหฎี กาปริเฉทที ่๕
ได้จั ดหมวดหมู่ของพญานาคไว้สี่ประเภท คือ
๑. กฎฐมุขหากกัดผู้ใดแล้ว ร่ างกายผู้นั้นจะแข็ง
ไปหมดทั้งตั ว อวัยวะต่าง ๆ เช่นแขน จะงอเข้ าและยืด
ออกไม่ได้ปวดมาก
๒. ปูติ มุข หากกัดผู้ใดแล้ว รอยแผลที ่ถูกกั ดนั้น
จะเน่าและมีน�้าเหลื องไหลออกมา
๓. อคคิมุขหากกัดผู ้ใดแล้ว เกิดความร้ อนไปทั่ว
ทั้งตั ว และรอยแผลที่ถูกกั ดนั้นจะเน่ าและมีน�้าเหลื อง
ไหลออกมา
๔. สตถมุขหากกั ดผู้ใดเข้าแล้ว ผู้นั้นก็เหมือนกัน
กับถูกฟ้าผ่ า
นอกจากนี้ยังได้มี การแบ่งประเภทของนาคตาม
ชาติก�าเนิด กล่าวคือ
๑. ชลชพญานาคพญานาคที่เกิดอยู่ ในน�้าได้
ใน ไตรภูมิ พระร่วงอธิบายต่อไปว่า นาคพวกนี้เนรมิ ต
ตนได้แต่ในน�้า บนบกเนรมิตตนไม่ได้
๒. ถลชพญานาคพญานาคที่เกิดบนบก ใน
ไตรภูมิพระร่วงอธิ บายว่า นาคพวกนี ้เนรมิตตนได้ แต่
บนบก ในน�้านั้นเนรมิตตนไม่ได้
คติเรื่ องนาค
ยังคงปรากฏมาจนปจจุบัน
เช่ นเสาไฟฟ้า
ที่ตลาดคลองสวน
สมุทรปราการ
10๒ วัฒนธ รม