นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๔ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 10

10
ข้ าวหอมมะลิ (Thai Jasmine, Hawm Mali Rice หรือ Jasmine rice)
หลายคนที่เคยมีโอกาสได้ ย�่ำเท้ าไปบนคันนาที่
ปลูกข้าวหอมมะลิในยามเช้าตรู่ ช่วงเวลาที่ น�้ำค้ างยังคงเกาะ
ยอดหญ้า และสายลมอ่ อนๆ ก�ำลังพัดโชยกลิ่นข้าวหอมๆ
คล้ ายใบเตยพลิ้วมา ชั่วขณะนั้นแม้ ว่าเราจะดูไม่ออกว่ า
ทุ่งนาอันแสนกว้างใหญ่ผื นนั้นปลู กข้าวพันธุ์อะไร หากแต่
ความหอมละมุ นที่มี ลักษณะเฉพาะ ก็ ได้บอกให้ เรารู้ ว่า
ก� ำลังเดินอยู่ ท่ามกลางทุ่งข้าวหอมมะลิ สีเขียวขจี ต้ นข้าว
ที่ พลิ้วไหวโอนเอนด้วยแรงลมทุ ่งมองแล้ วประดุจเส้ นผม
อันยาวสลวยของแม่โพสพ ว่ากั นว่ากลิ่นหอมละมุนละไม
ของข้ าวหอมนั้นลบความเหนื่ อยล้าและสร้างความสุขสดชื่น
ให้ แก่ชาวนาผู ้เพียรพยายามเฝ้าทะนุถนอมต้นข้าวตั้ งแต่
แรกเกิดจนกระทั่งเก็บเกี่ยวเข้ายุ้ งฉาง ซึ่งกลิ่นหอมที่ว่านี้คือ
สารน�้ำมันที่ระเหยได้ จะมีเฉพาะในข้าวบางพันธุ์เท่านั้น โดย
จะเริ่มมี ตั้งแต่ข้าวยังเป็นต้นกล้าจนกระทั่งข้าวหุ งสุก
ว่ากันว่าเสน่ห์ของข้าวหอมมะลิก็คือความหอมกรุ่น
ละมุ นละไมและเมล็ ดอันอ่ อนนุ่ มเมื่ อยามหุงโดยเฉพาะ
การหุงด้วยเตาถ่านหรือเตาฟืน ที่จะท�ำให้มีความหอมเฉพาะตัว
พู ดง่ายๆ ก็คือจะหอมยิ่งกว่ าการหุงด้วยหม้อหุ งข้าวไฟฟ้า
หรือเตาแก๊ สนั่นเอง นอกจากความหอมของข้าวดังที่ว่าแล้ว
ข้าวหอมมะลิยั งถูกน�ำมาปรับปรุงพั นธุ์ ให้สามารถทนแล้ง
ทนดินเปรี้ยวและดินเค็มได้ เป็นอย่างดี ทุกวันนี้พื้นที่ในเขต
ทุ่ งกุ ลาร้องไห้ จึงเป็ นแผ่ นดินทองที่สร้ างข้ าวหอมมะลิ
คุณภาพดีมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักไปทั่วโลก
“ข้าวหอมมะลิ” เป็นชื่อเรียกทางการค้าซึ่งปั จจุบัน
มีสองสายพันธุ์ที่นิยม คื อ มะลิ ๑๐๕ และ กข๑๕ แต่ที่
ชาวนาทั่วทุ กภาคของประเทศนิยมปลูกกั นมากในเวลานี้
คือ มะลิ ๑๐๕
ข้ าวหอมมะลินั้นถือเป็นพันธุ์ข้าวที่มีการเพาะปลูก
มายาวนานในแผ่นดินไทย ซึ่งแต่ละพื้นถิ่นอาจเรี ยกชื่อแตกต่าง
กันออกไป บางพื้นที่เรียกข้าวดอกมะลิ ข้าวขาวมะลิ ขาวหอม
โดยชื่อข้ าวหอมมะลิ๑๐๕ ปรากฏเป็นที่ รู ้จั กกันในราว
พ.ศ. ๒๔๙๔ เป็นพันธุ์ข้าวพื้นเมืองที่รวบรวมได้จากเกษตรกร
ชาวอ�ำเภอบางคล้า จังหวั ดฉะเชิงเทรา โดยมี นายสุนทร
สีหะเนิน พนักงานข้าว อ�ำเภอบางคล้า เป็นผู้น�ำตัวอย่าง
พันธุ ์ ข้าวจ�ำนวน ๑๙๙ รวง มาปลูกเพื่อศึ กษาสายพั นธุ์
ณ กองบ�ำรุงพันธุ ์ และได้น�ำไปคัดเลือกเมล็ ดพันธุ ์บริสุทธิ์