Page 53 - วารสารวัฒนธรรม กรกฎาคม - กันยายน ๒๕๕๖

51
กรกฎาคม-กันยายน ๒๕๕๖
๔คาถาพัน คื อ ชื่อเรียกการสวดเวสสันดรชาดกเป็ นภาษาบาลี
มีทั้งหมด ๑,๐๐๐ พระคาถา
๕ ปราณี วงศ์เทศ. อ้างถึงแล้ว.
เมื่อย่างเข้าเดือน ๔ ฤดูแล้ง กลางท้องทุ่งอีสาน
อันเวิ้งว้าง ดอกจาน (ทองกวาว) ดอกจิก ดอกคูน พากันบาน
สะพรั่งรับแดดร้อน ดวงอาทิตย์ยามบ่ายคล้ อยยังไม่ทัน
คลายร้อน เสี ยงกลอง พิณ แคน ดั งก้องมาคล้ายกับว่ า
ต้องการแข่งกับแสงแดดอันร้อนแรงยามบ่ายแก่ บนถนนดิน
อันขรุ ขระพระสงฆ์กำ �ลังเดิ นนำ�หน้ าขบวนพาชาวบ้าน
ทั้งลูกเด็กเล็กแดงฝ่าความร้ อนไปกลางท้องทุ่ง บางคนปลีกตัว
เข้าป่าหาเก็บดอกไม้ ด้ านหน้าขบวนแห่ นักแสดงตัวน้ อย
ในบทบาทของกัญหาและชาลี กำ�ลังร่ำ�ไห้ด้วยว่าร่างกายถูก
พันธนาการจากเชือกเส้นใหญ่ของชูชกเฒ่ า ขณะที่ด้ านหลัง
ขบวนนั้นพระเวสสันดรและพระนางมัทรีกำ�ลังนั่งอยู่บนหลังช้าง
เชือกใหญ่ ที่ถูกตกแต่ งอย่างสวยงาม ส่ วนม้าตัวพ่วงพีกำ�ลัง
วิ่ งเหยาะๆ ไม่ ห่างตามหลังช้าง และที่ขาดไม่ได้ในขบวนก็ คือ
‘ผ้าผะเหวด’ ซึ่งเป็นผ้าที่เขียนบอกเล่าเรื่องราวพระเวสสันดร
ชาดกเอาไว้ทั้ ง ๑๓ กัณฑ์ ขบวนแห่นี้เปรียบเหมือนดั่งเรื่องราว
ของการแห่พระเวสสัญดรและพระนางมัทรีเข้าสู่เมือง
บรรยากาศภายในขบวนแห่ ผู้คนต่างพากันร่ายรำ�
อย่ างสนุกสนาน ผู้ เฒ่าบางคนแม้ ว่ าจะกำ �ลังครึ กครื ้น
แต่ก็ไม่ วายร่ำ �ไห้ด้ วยสงสารกั ญหาชาลี ที่ กำ�ลั งถูกชู ชก
ลากจูงเฆี่ ยนตี ขบวนแห่จะหยุดลงทุ กครั้ งที่ผ่ านไปเห็น
ดอกคูณบานสะพรั่งรวมถึงดอกไม้นานาชนิดในท้องทุ่งและ
ริมป่ า จากนั้ นแต่ละคนจะพากั นเก็ บดอกไม้ เพื่อนำ �ไป
ตักบาตรดอกไม้ที่วั ดในช่วงยามเย็น
เมื่อขบวนแห่เข้าสู่ หมู่บ้าน ทุกๆ บ้านจะมีน้ำ�ฝน
เย็นฉ่ ำ�ตั้งไว้ เพื่อให้ผู้ผ่ านไปมาได้ดื่ มแก้กระหายคลายร้อน
ผู้เฒ่าผู้แก่ที่เดินไกลไปกับขบวนไม่ได้ ต่ างพากันแต่ งชุดผ้าซิ่น
เสื้อขาวสวยงามออกมาดักรอเข้าร่วมขบวนขณะเข้าหมู่ บ้าน
ผู้เฒ่ าบางคนถึงกั บร้ องไห้โฮเมื่ อชูชกเฒ่ าทำ �ท่าทรมาน
กัญหาชาลีได้สมจริงเสียเหลือเกิน วันนั้นทั้งวันทุกคนดูรื่นเริง
สนุกสนาน สีหน้าอิ่มเอิบเบิกบานเป็นพิเศษ เพราะว่ากว่าจะถึง
วันแห่ตักบาตรดอกไม้และงานบุญเทศน์มหาชาติ นั้น แต่ละคน
ต่างก็ เสียสละเวลามาช่วยกั นตระเตรียมจั ดสถานที่ ที่วั ด
เป็นเวลาร่วมสิบวัน
ภาพบน-ล่าง ขบวนแห่บุญผะเหวดที่จังหวัดร้อยเอ็ด
ภาพโดย เสถียรอาจ ประเสริฐสั งข์