Page 52 - วารสารวัฒนธรรม กรกฎาคม - กันยายน ๒๕๕๖

ในภาคใต้ประเพณี เทศน์ มหาชาติ จะเรี ยกว่ า
‘ฟั งธรรมมหาชาติ’ หากแต่ เป็นเรื่องที่ น่าเสียดายว่ าใน
ปัจจุบันนี้ประเพณีการทำ�บุญเทศน์มหาชาติ หรือ ฟังธรรม
มหาชาติ ของผู้ คนในพื้นที่จังหวัดภาคใต้ มิได้มีการจั ดขึ้น
เป็ นประจำ�ทุ กปี ซึ่ งรู ปแบบพิ ธีกรรมของการฟั งธรรม
มหาชาติของชาวภาคใต้ ที่ยั งปรากฏให้ เห็นจะประกอบ
ไปด้วย การถวายเทียนพันเล่ม และมีการสวดพระคาถาพัน๔
ในภาคกลางประเพณีการเทศน์ มหาชาติ ถือเป็น
งานบุญใหญ่ ในอดีตนั้นจะมี การจัดขึ้นในช่วงหลั งฤดูกฐิน
แต่ ในปัจจุบันหลายพื้นที่เลือกที่จะจัดขึ้นตามความสะดวก
ของชุ มชนและวั ด การเทศน์ มหาชาติในภาคกลางจะมี
วงปี่พาทย์โหมประโคมในระหว่างพิธี เริ่มด้วยเพลงโหมโรง
ต่ อจากนั้นจึงเป็นการบรรเลงเพลงประจำ�กัณฑ์ตามที่กำ�หนด
เอาไว้ เช่น กัณฑ์ทศพร ใช้เพลงสาธุ การ กัณฑ์ หิมพานต์ ใช้
เพลงตวงพระธาตุ เป็นต้น ซึ่งการที่มีดนตรีประกอบดังกล่าวนี้
ถือเป็นลักษณะสำ�คัญของการเทศน์มหาชาติแบบวัฒนธรรม
หลวงที่ปรากฏตามข้อมู ลหลักฐานอย่างชัดเจน ๕ งานบุญ
ประเพณีเทศน์ มหาชาติ ของชาวภาคกลางในปั จจุ บันนี้
บางวั ดจัดให้มี ขึ้น ๓ วั น บางวัดจั ดแต่เพียง ๑ วัน โดย
ทำ�การย่นย่อพิธีต่างๆ ให้อยู่ภายในวันเดียว
ในภาคอี สานการเทศน์ มหาชาติ เรี ยกกันว่ า
‘บุ ญผะเหวด’ ซึ่งมี ความหมายเดี ยวกับคำ�ว่า’พระเวส’
(พระเวสสันดร) โดยกำ�หนดจัดขึ้นในช่ วงเดือน ๔ ของทุ กปี
นับเป็นฮีต (จารีต) สำ�คัญที่ชาวอีสานต่างพากันยึดถือปฏิบัติ
สืบต่อมา ในที่นี้ผู้เขี ยนใคร่ขอเล่าสู่ กันฟังถึงบรรยากาศงาน
บุญผะเหวดของชาวอีสานที่เคยมีโอกาสเข้ าไปร่วมงานบุญ
และตอนนี้ก็ยังคงพบเห็นอยู่ในหลายหมู่บ้านหลายชุมชน
ผ้ าผะเหวด