Page 36 - วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๖

34
ดั งนั้นเรื่ องราวของตาม่องล่ ายที่ มีชื่ อสถานที่
ต่ างๆ ปรากฏทั้งสองฝั่งของอ่าวไทยจึงไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจ
แต่ อย่างใดเพราะในอดีตเคยมีการเดินทางโดยใช้เรือเลี ยบ
ชายฝั่ งและสามารถตัดข้ามอ่ าวไทยในฤดู ลมมรสุ มได้
อย่างเป็นสิ่งสามัญ
นิทานหรือเรื่องเล่ าแบบมุขปาฐะเรื่องตาม่องล่าย
ถูกถ่ายทอดและบันทึ กไว้ เช่นในหนังสือ “สมุดราชบุรี” ตีพิมพ์
เมื่อ พ.ศ.๒๔๖๙ เล่าเรื่องเรือสำ�เภาบรรทุกผู้คนทั้งชาวพื้นราบ
และชาวเขามากับเรื อสำ�เภา ภายหลังเรือสำ�เภาล่ม คนที่รอด
ตายกลายมาเป็นบรรพบุ รุษตั้งถิ่ นฐานที่เทือกเขาเจ้าลาย
ที่ชะอำ �ในปั จจุบัน ต่อมามีการยกขันหมากแย่งชิงลู กสาว
เจ้าเขาตาม่องล่ายระหว่างเจ้ากรุงจี นและเจ้าลาย ปรากฏว่า
ไม่ มีใครได้ ไปและต้องสูญเสี ยสินสอด
ทองหมั้ น ไปในทะเล สิ่ งของได้
กลายเป็นชื่อสถานที่ ต่างๆ ในอ่ าวไทย
ตอนใน และเมื่ อน้ำ�ทะเลแห้งหายไป
แผ่ นดินเริ่ มปรากฏ เจ้าเขาทั้งหลาย
ก็ สื บทอดวงศ์ วานของตนในเขต
เมืองเพชรบุรีและใกล้เคียงสืบมา
น อ ก จ า ก นี้ ยั ง พ บ ไ ด้
จาก “นิ ราศตั ง เกี๋ ย” ของหลวง
นรเนติ บัญชากิจ ที่ เขียนขึ้นในราว
พ.ศ.๒๔๓๐ ซึ่ งเป็ นประสบการณ์
โดยตรงของผู้ ที่ เคยเดินทางโดยใช้
เรื อเดิ นทะ เลเลี ยบชายฝั่ ง ไปยั ง
อ่ าวตั งเกี๋ยของเวี ยดนาม จึ งรั บรู้
เรื่องราวนิทานตาม่องล่ายไปด้ วย
นอ ก จ า ก นี้ ยั ง มี นิ ท า น
ท้ องถิ่ นที่อยู่ ในเขตภายในแผ่นดิน (Inland) ที่ มีเนื้อหา
คล้ ายๆ กับเรื่องตาม่องล่าย ที่เป็ นการยกขันหมากมาขอ
ลู กสาวคนท้องถิ่น โดยมี ความเข้ าใจผิดทำ �ให้ ต้องแข่ งกับ
เจ้ ากรุงจีน หรื อคนรักเดิ มมาทำ �ลายขบวนขันหมากเสี ย
ยั งปรากฏอีกหลายเรื่องและหลายท้องถิ่ น เช่น
เรื่อง นางรุมสายสก ซึ่งเป็นเรื่องเกี่ ยวกับเจ้าราชกุ ล
แห่ งเขาดงเร็ กยกขบวนขันหมากทางเรื อสำ �เภามาสู่ขอ
นางผมหอมธิดาเจ้าเมืองจันทบุรี นางจำ�ปาผู้ เคยเป็ นเมียเก่า
ใช้จระเข้ไปทำ�ลายขบวนขันหมาก ภายหลังน้ำ�ทะเลแห้งลง
จึงจบลงด้วยการตายกลายเป็นภูเขาและชื่ อสถานที่ต่างๆ
ในกัมพูชาและชายแดนที่ต่อกับไทย
นิทานพื้นเมืองลพบุรี การแย่งยกขบวนขันหมาก
ของเจ้ากรุงจีนมาสู่ขอนางนงประจัน ซึ่งมีคนรักแต่เดิมแปลงกาย
เป็นจระเข้ ทำ�ลายขบวนเรือขั นหมากและของหมั้น จระเข้
นางนงประจันและสำ �เภาจีนกลายเป็ นชื่ อสถานที่ต่ างๆ
แถบนั้น เช่น เขาวงพระจันทร์ บางขั นหมาก เขาตะเภา
เขาตะกร้า เขาแก้ ว เขาจีนโจนจี นแล เป็นต้น
นิ ทานแถบนครสวรรค์ ต่ อเนื่องกั บสุพรรณบุ รี
ที่เล่าว่า หญิงสาวคนหนึ ่งบ้านอยู่ดอนคา มีชายที่เขาพนมเสพ
มาสู่ขอแก่พ่ อคนหนึ่งและแม่ คนหนึ่ง พ่ อแม่จึงวิ วาทกั น
นางจึงตั ดนมทิ้งข้างหนึ่งและไปบวชที่เดิ มบางในจังหวัด
สุพรรณบุ รี จึงกลายเป็นชื่ อสถานที่ต่ างๆ ในนครสวรรค์
และสุพรรณบุรี
นิ ทานเรื่ องตาม่องล่ ายจึงมี ความหมายสำ�คัญ
ต่ อการวิเคราะห์ ถึ งการตั้งถิ่ นฐานของบ้านเมื องภายใน
ของลุ่มน้ำ�เจ้าพระยาตอนบน แม้จะไม่สามารถระบุช่วงเวลา
ที่ชัดเจนได้ แต่ก็สามารถประเมินถึงความสำ�คั ญของตำ�นาน
และนิทานท้องถิ่นในเรื่องเหล่านี้ได้ไม่น้อย