นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 43

43
กรกฎาคม-กันยายน ๒๕๕๗
ขุม ๑๒ ขุม ๑๖
ขุม ๑๗
หลักสำ�คัญของ “เจิง” ที่ ผู้เรียนต้องศึกษา
มีอยู่ด้ วยกัน ๓ ส่วน
ส่วนแรกคือ “ขุม” ที่ต้องฝึกตั้งแต่แรกเริ่ม โดยผู้เรียน
จะเริ่มต้นด้วยการหัดเดินเท้า ฝึกย่างไปตาม “ขุม” ซึ่งท�ำเป็น
แผนผังการเดินหรือยุทธวิธีการย่างก้าว ที่ก�ำหนดต�ำแหน่ง
ที่ชัดเจน โดยมากมักจะปักไม้ ฝังก้อนอิฐหรือหินไว้บนพื้นดิน
ตามต�ำแหน่ งที่ถูกต้ อง แล้วท�ำการฝึ กเดินเท้าไปตามแผนผัง
ที่เตรี ยมไว้ให้คล่ องแคล่วมี กระบวนท่า สามารถใช้ งาน
ในการต่ อสู้ป้องกันตั วทั้งรุกและรั บได้อย่างฉับไวเสียก่อน
การย่างจะต้องไปตามขุมทั้งในจังหวะรุกและถอย การฝึก
เดินขุมนี้ ถือกันว่าเป็นความลับขั้นสุดยอดของสายวิชา จะให้
ผู้ใดล่วงรู้ไม่ได้ จากนั้นครูจึงจะสอนลีลาของมื อให้ ซึ่งการฝึก
ขั้นต่อไปนั้นจะต้องวาดมือออกไปให้สัมพันธ์กับเท้าที่ก้าวอยู่
ให้สมดุลและสวยงาม “ขุม” ส�ำหรับการหัดย่างหรือเดินของ
ครูแต่ละส�ำนักนั้น จะมีต�ำแหน่งการเดินต่างๆ เป็นแผนผัง
มีจ�ำนวนต่ างกันไป นับตั้งแต่ ๑ ขุม เรื่อยไปจนถึง ๓๒ ขุม
แต่ละสายวิ ชาก็จะมีแบบแผนเป็นของตั วเอง และแต่ละขุม
ก็จะมี ระดับชั้นของตัวเองอี ก ดังปรากฏในคัมภี ร์ฟ้อนเจิง
ฟ้อนดาบที่ เขียนด้ วยอั กษรล้านนา ลงในพั บสาซึ่งพบที่
วัดป่าบง อ�ำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย มีผังการเดิ นเท้าซึ่ง
เป็นแบบแผนการฝึกและการต่อสู้เป็นขุ มต่างๆ เช่น ขุ ม ๑๒
ขุม ๑๖ และขุม ๑๗ อีกทั้งยังมีลายฟ้อน เช่น คุมหน้า วาดบน
ช้างงาแบน พาดพก แทงบน เป็นต้น
ส่วนที่สอง คือ “ตบมะผาบ” คือการท�ำเสียงเลียน
แบบประทัด ผาบในภาษาเหนือ หมายถึง ปราบ ดังนั้น
การออกเสียงมะผาบจึ งเป็นการท�ำให้ ดูน่ าเกรงขาม ข่มขู ่
คู่ต่ อสู้ เป็ นการตบไปตามเนื้อตัวให้ เกิดเสียงดั งและต้องดู
สง่างาม คล่องแคล่วว่องไว ขณะที่ตบไปตามเนื้อตัวก็จะกล่าว
ค�ำไหว้ครูไปด้ วย เหมือนเป็นการไล่ลม กระตุ้นกล้ามเนื้ อ
เส้นเอ็นต่างๆให้เข้าที่เข้าทางก่อนจะต่อสู้ หากเป็นสมั ยก่อน
ที่คนมีวิชาอยู่ยงคงกระพัน จะเป็ นเหมือนการร่ายเวทมนตร์
คาถาไปตามเนื้อตัว
๑. ตบมะผาบ ท่าตาตุ่มนอก
๒. ท่าก�ำสามกวาดไรผม
๓. ท่ากระโดดปัดขาล่อ
๔. ท่าตีตาตื่ นนอก
๑
๓ ๔
๒