นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 44

44
การฟ้อนเจิง
ส่วนที่ สาม คือ “แม่ไม้ ลายเจิ ง” ท่าทางหรือ
กระบวนการต่ อสู้ต่ างๆ ซึ่งมีหลากหลาย แต่ละครู ก็จะ
พลิ กแพลงแตกต่ างกันไป แต่ อาจมี บางท่ าที่ละม้ าย
คล้ายคลึงกั นหรืออาจใช้ ร่วมกั นได้ เมื่อท�ำการฝึกย่ างเท้า
ให้สัมพันธ์กับมือซึ่งเป็นแม่ลายหลั ก หรือ “แม่ไม้” อันเป็น
ความรู ้พื้ นฐานได้ ช�ำนาญแล้ว ครู จะเริ่มสอนลี ลา หรือ
“ลูกไม้” ที่ เหมาะกับบุคลิกของผู้นั้น ลี ลาการฟ้อนเจิ งของ
แต่ละส�ำนัก มี ลวดลายต่างกันออกไป แต่ก็เป็นลีลาท่วงท่า
ในการต่อสู้ที่เร้าใจไม่ยิ่งหย่อนกว่ากั น
ส�ำหรับท่า “แม่ไม้ลายเจิง” ที่ถือว่าเป็นท่ามาตรฐาน
คื อ “ท่าบิดบั วบาน” กับ “ท่ าเกี้ยวเกล้า” ซึ่งทั้งสองท่า
จะเป็นการบิดหมุนข้อมือและแขนให้ มีลั กษณะเป็น “บ่วง”
หมายถึ งการเคลื่อนไหวมื อให้ โค้งเป็ นวงกลมเหมื อน
บ่วงบาศ ขณะที่ ต้องก้าวย่างเท้ าให้มั่นคง ไม่สะเปะสะปะ
ความแตกต่ างของสองท่านี้ อยู่ที่ท่ าเกี้ยวเกล้าจะบิ ดหมุน
ขยายตั วมากกว่าท่าบิดบัวบานที่กระท� ำเพียงข้ อมือ แต่สิ่งที่
เหมื อนกันคือ เป็นท่าที่มีความสวยงาม อ่อนช้อย และยังเป็น
เคล็ดวิชาชั้นสูงอีกด้วย
เมื่ อเรียนการฟ้อนเจิงมือเปล่าได้คล่องแคล่ วแล้ว
พ่อครู ที่สอนก็ อาจจะสอนเชิงอื่นๆ ต่อไป เช่ น เชิงดาบ
เชิ งไม้ค้ อน เชิงหอก เมื่ อเห็นว่ าศิษย์เรียนรู ้วิชาจนใช้ งาน
ได้ แล้ว ก็จะสอน “แม่ป็อด” หรื อท่าไม้ ตายให้ โดยครูจะ
พิ จารณาดูว่าศิษย์คนใดมีอุปนิสัยเช่นไรก็จะสอน “แม่ ป็อด”
ให้ต่างกันไป
แบ่งออกเป็ น ๒ ประเภท คือ ฟ้อนเจิงมือเปล่า
และ ฟ้อนเจิ งประกอบอาวุธ เช่น ฟ้อนหอก ฟ้ อนดาบ ฟ้อน
ไม้ค้อน เป็นต้น
การฟ้ อนเจิง เป็ นการร่ายร� ำตามกระบวนท่าที่
แสดงออกถึงศิลปะในการต่อสู้ มักด�ำเนินร่วมกับ ตบมะผาบ
เป็ นการเริ่มต้นของการฟ้อน เมื่ อเสร็จจากฟ้อนเจิ งมือเปล่า
จะมีการฟ้อนเจิงประกอบอาวุธ เช่นฟ้อนเจิงหอก ฟ้อนเจิงดาบ
เป็นต้ น ส�ำหรับการฟ้อนเจิงมือเปล่านั ้น จะมี ลูกเล่ นได้
มากกว่ าการฟ้อนประกอบอาวุธ เพราะคล่องตัวมากกว่าที่
จะต้องแสดงการร�ำอาวุธควบคู่ ไปกับการฟ้ อน
ท่ าบิดบัวบาน
การฟ้อนเจิง แต่เดิมที่นิยมท�ำกั นในงานประเพณี
ต่างๆ นั้ นบรรดาผู้ ฟ้อนมักเป็ นชาย แต่การแสดงฟ้อนเจิ ง
ในปัจจุบันมีทั้งผู้ชายและผู้หญิง แต่ โดยปกติมักจะใช้ผู้ชาย
เป็นผู้ฟ้อน ส่วนเครื่องแต่งกายในการฟ้อนเจิงนั้น สมัยก่อน
ใส่ชุดนักรบโบราณ สวมเสื้อยันต์ เขียนลายสักที่ต้นขา ต้นแขน
โพกผ้า แต่ปัจจุ บันนี้ ผู้ฟ้อนที่ฟ้อนตามงานวั ฒนธรรมต่างๆ
โดยมากมักแต่ งกายแบบพื้นเมือง ผู้ชายนุ่งกางเกงเป้ากว้าง
ขายาวครึ่ งหน้าแข้ งสีด� ำหรือน�้ำเงิ นเข้ม สวมเสื้ อคอกลม
แขนสั้น ผ่าอก สี ด� ำหรือน�้ำเงินเข้ ม มีผ้ าขาวม้ าคาดเอว
ส่วนผู้หญิงแต่งกายแบบผู้ชายได้ เพื่อความทะมัดทะแมง แต่
จะมีผ้าโพกศีรษะเพื่อเก็บผมไม่ให้เกะกะขณะฟ้อน