นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 36

36
ประติ มากรรมนูนสู งบนกำ�แพง ณ อนุสาวรีย์พระนางจามเทวี
เล่ าเรื่องราวเมืองหริภุญไชย เมื่อครั้ งพระนางจามเทวีทรงครอง
เมืองอันสุขสงบรุ่งเรือง
เมื่อพระนางจามเทวีครองเมืองหริภุญไชยได้ ๗ วัน
ก็ประสูติ โอรสสองพระองค์เนื่องด้วยเมื่อพระนางเดินทาง
มานั้นพระนางทรงครรภ์ ได้สามเดื อนแล้ว โอรสองค์ พี่ชื่อ
มหันตยศ และองค์น้ องชื่ออินทวรหรื อบางต�ำนานเรียก
อนันตยศ พระนางจามเทวีได้ครองเมื องหริภุญไชยด้ วย
ทศพิธราชธรรมและศรัทธามั่นคงในพระพุทธศาสนา
พระพุทธศาสนาที่เข้ามาเผยแผ่ยังเมืองหริภุญไชยนั้น
เป็นพระพุ ทธศาสนาที่ได้รับการเผยแผ่ มาจากพระโสณะ
พระอุตระ ที่พระเจ้าอโศกมหาราช ส่ งมาเผยแผ่พระพุทธ
ศาสนายังดินแดนสุวรรณภูมิ
เมื องหริภุ ญไชยเมื่ อครั้ งพระนางจามเทวีเป็ น
กษัตรีย์ ผู้ครองนคร เป็นภาพอันเปี่ยมสุขดุจดังเมืองสวรรค์
แต่กระนั้นก็มีข้าศึกมารบกวนเป็นธรรมดา เมื่อขุนวิลังคราชา
เจ้าแห่งลั๊วะประสงค์ จะขอพระนางไปเป็นมเหสี ด้วยหวังว่า
จะได้ ทั้งพระนางและเมื องมาครองในที่สุด แต่พระนาง
หายอมไม่จึงเกิดศึกสู้รบกัน พระนางจามเทวีจึงให้พระโอรส
ทั้งสองคือเจ้ ามหั นตยศและเจ้าอนันตยศแต่งทั พออกไป
สู้รบกับทัพของขุนลั๊วะ พวกลั๊วะเกรงกลัวบุ ญญาบารมีแห่ง
พระโอรสทั้งสอง จึงแตกทัพและพ่ายแพ้ ในที่สุด
นับตั้งแต่นั้นพระนางจามเทวีจึงตัดสินพระทัยที่จะให้
เจ้ามหันตยศ ได้ขึ้นครองเมืองหริ ภุญไชยสืบแทนพระนาง
ต่ อมา บ้างว่าพระนางครองเมืองอยู่ได้ ๑๘ ปีจึงได้สละ
ราชสมบัติ ส่วนโอรสผู้น้องเจ้าอินทวรหรือเจ้าอนันตยศนั้ น
เมื่อพี่ได้ ครองเมืองแล้ว ก็ใคร่อยากที่จะได้ครองเมืองแบบ
เจ้าพี่บ้าง จึงไปขอความเห็นต่อพระนางจามเทวี ซึ่งพระนาง
ก็ไปปรึกษาฤๅษีวาสุเทพ ซึ่งฤๅษีวาสุเทพให้ ไปหาพราหมณ์
ชื่อเขลางค์ แล้ วจะพาไปพบกับสุพรหมฤๅษี เพื่อหาที่สร้าง
เมืองใหม่ในชัยภูมิที่เหมาะสมต่อไป และเมื่ อได้พบกั นแล้ว
สุ พรหมฤๅษี จึงได้พาไปสร้างเมืองใหม่ ที่ชั ยภู มิริมน�้ ำวั ง
อันงดงาม และตั้งชื่อเมืองนั้นตามชื่อพราหมณ์ว่า เขลางค์นคร
แล้วเจ้าอนันตยศก็ครองเมื องเขลางค์นครสืบต่อมา
เจ้าอนันตยศได้ ทูลเชิญพระนางจามเทวีไปดูแล
เมืองเขลางค์นครของพระองค์ ในต�ำนานมูลศาสนาบอกว่า
พระนางได้ไปประทับ ณ เมืองเขลางค์นครนานถึง ๖ เดือน
แล้วจึ งเสด็จกลั บเมืองหริภุญไชย ครั้นเสด็จกลับได้ ไม่นาน
ก็เสด็จสวรรคต ซึ่งบ้างว่ากลั บมาถึงเมืองหริภุญไชยได้ ๗ วัน
บ้างก็ว่านานถึง ๗ เดื อน จึงสวรรคต
ในพงศาวดารโยนกบันทึกว่า พระนางครองเมืองอยู่
นานถึง ๕๒ ปี จึงเสด็จสวรรคตเมื่อพระชนมายุ ๙๒ ปี และใน
บั้นปลายชีวิตของพระองค์ ได้ถือศีลปฏิบัติธรรมณวัดจามเทวี
จนสิ้นพระชนม์
เมื่อพระนางจามเทวีสิ้นพระชนม์ เจ้ามหันตยศ โอรส
องค์โตผู้ครองนครได้ ถวายพระเพลิงพระบรมศพและได้จัด
สร้างเจดีย์ขึ้นเพื่อประดิษฐานพระบรมอัฐิของพระนาง ขึ้นทาง
ทิศตะวันออกของเมืองหริภุญไชย ชื่อว่าสุวรรณจังโกฏเจดีย์
ซึ่งเชื่อกันว่า คือเจดีย์กู่กุฎ หรือกู่กุด ณ วัดกู่ กุดหรือวัดจาม
เทวีในปัจจุบัน
ราชวงศ์หริภุญไชยได้มีกษัตริย์ปกครองสืบต่อมาถึ ง
๕๐ พระองค์ ครองราชย์สื บต่อกันมา ๖๓๑ ปี จนสุดท้าย
ได้เสี ยเมื องให้ กั บพญามังรายแห่งแคว้นโยนกที่ ขยาย
อ�ำนาจมาถึง
ต�ำนานของพระนางจามเทวี มีรายละเอี ยดอยู่ใน
หนังสือส�ำคัญคือต�ำนานมูลศาสนา ซึ่งแต่งเป็นภาษาไทยเหนือ
ใช้อักษรธรรมจารบนใบลาน เขียนราวพ.ศ. ๑๙๐๐ แต่ งโดย
พระพุทธพุกามและพระพุ ทธญาณเจ้า หนังสือเรื่องจามเทวี
วงศ์พงศาวดารเมืองหริภุญไชย ซึ่งพระโพธิรังสีเป็นผู้รจนาไว้
เป็นภาษาบาลีเมื่อปีพ.ศ. ๒๐๒๐ ซึ่งมีการแปลเป็นภาษาไทยโดย
พระปริยัติธรรมธาดา (แพ ตาละลั กษณ์) และพระญาณวิชิตร
(สิทธิ โจนานนท์) พิมพ์ครั้งแรกในปีพ.ศ. ๒๔๖๓สมัยรัชกาลที่ ๖
และหนังสือชินกาลมาลินีปกรณ์ แต่ งโดยพระรั ตนปัญญา
เมื่อปีพ.ศ. ๒๐๕๙ หนั งสือเหล่านี้ล้ วนจารึกขึ้นหลังสมัย
พระนางจามเทวีนับเป็นร้อยปีทั้งสิ้น