วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๗ - page 36

36
๑
จากเรื่องเล่ าสู่โบราณสถาน
เบื้องต้นนั้นเป็นเรื่องราวที่เล่ าต่อๆ กันมา แต่ ถึง
กระนั้ นก็ตาม ผู้เฒ่ าผู้แก่ในพื้นที่ก็ยังมี ความเห็นที่แตกต่าง
กันในเรื่องดังกล่ าว เนื่องจากปรากฏธาตุก่ องข้าวน้อยอยู่
๒ แห่งใกล้กัน และต่างก็อ้างถึงต�ำนานนิทานเรื่องเดียวกัน
ธาตุ แห่งแรกตั้ งอยู่ ที่ บ้านตาดทอง ต� ำบลตาดทอง
อ�ำเภอเมือง จังหวัดยโสธร (คาดว่า ตัวเอกที่ชื่อ ทอง นั้น
ตั้งให้ เข้ากั นกับชื่อสถานที่) เป็นเจดีย์ เก่าสมัยขอม สร้างใน
พุทธศตวรรษที่ ๒๓-๒๕ตรงกับสมัยอยุธยาตอนปลายซึ่งแต่เดิม
เป็นเพี ยงทุ่งนาในเขตต� ำบลตาดทอง เป็นเจดีย์ก่ออิ ฐถือปูน
รูปทรงแปลกไปจากเจดีย์โดยทั่วไป คือ มีลักษณะเป็นก่องข้าว
องค์ธาตุเป็นเจดีย์ เหลี่ยมย่อมุมไม้ สาม ฐานสี่เหลี่ ยมจัตุ รัส
กว้างด้านละ๒ เมตร ก่อสูงขึ้นไปประมาณ๑ เมตร ช่วงกลางของ
องค์ธาตุมีลวดลายท�ำเป็นซุ้มประตูทั้งสี่ด้าน ถัดจากช่วงนี้ไป
เป็นส่วนยอดของเจดีย์ ที่ค่ อยๆ สอบเข้าหากัน
ส่วนยอดรอบนอกของธาตุก่ องข้ าวน้อยจะมี
ก�ำแพงอิฐล้อมรอบขนาด ๕ คูณ ๕ เมตร นอกจากนี้บริเวณ
ด้านหลังธาตุยังมีพระพุทธรูปอยู่องค์หนึ่ งก่อด้วยอิฐ ชาวบ้าน
นั บถือว่าศั กดิ์ สิทธิ์ มาก และในเดือนห้ าจะมีผู ้ คนนิยม
มาสรงน�้ำพระและปิดทอง นอกจากนี้ที่บริเวณบ้านตาดทอง
ทางกรมศิ ลปากรก็ได้ด� ำเนินการขุ ดค้นเรื่องราวของมนุษย์
สมัยก่อนประวั ติศาสตร์ ก็ค้นพบโครงกระดูกมนุษย์สมัยก่อน
ประวัติศาสตร์ และภาชนะลายเขียนสีแบบบ้านเชียงด้วย
แต่ถั ดไปอีกประมาณ ๒ กิ โลเมตรนั้นก็ มีธาตุ
ก่องข้าวน้อยอยู่เช่นกั น ธาตุนี้อยู่ ที่บ้านสะเดา ต�ำบลตาดทอง
เหมือนกัน เป็นเจดีย์ แบบล้านช้างในลักษณะกู่อิฐมากกว่า
สร้างขนาดเท่ากับพระธาตุบริวารของพระธาตุที่บ้านตาดทอง
เจดี ย์แห่งนี้มีรูปทรงแปดเหลี่ยมมีฐานเอวขัน คือ ฐานบัว
ปากพานหรือปากขัน ตรงกลางเป็ นหน้ากระดานคอดเล็ ก
๑. ธาตุก่องข้าวน้อย บ้านตาดทอง
๒. ธาตุก่องข้าวน้อย บ้านสะเดา
๓. รู ปปั้นของทองและแม่ ภายในบริเวณธาตุก่องข้าวน้อย บ้านสะเดา