วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๗ - page 34

34
“นิทาน” เป็นเรื่องที่เล่ากันมาจากบรรพบุรุษ
เพื่อใช้อบรมสั่งสอนบุตรหลาน หรือเพื่ อความบันเทิงเริ งใจ
เนื่องจากในสมั ยก่อนนั้นยั งไม่มีเทคโนโลยีเช่ นในปัจจุบัน
เนื้ อเรื่องที่เล่ าอาจเป็นเรื่ องที่เกิ ดจากประสบการณ์หรือ
จินตนาการของผู้เล่ าเอง มีทั้งเรื่องจริงและเรื่องที่แต่งขึ้น
โดยประเด็นส� ำคัญก็คื อ จุดมุ ่งหมายในการให้ คติสอนใจ
ส่งเสริ มการประพฤติตนอยู่ในศีลในธรรมข้อต่างๆ เช่น นิทาน
เรื่องก่องข้าวน้อยฆ่ าแม่ ที่ให้คติสอนใจเรื่องของการมี สติ
และความกตัญญูต่อบิดามารดา และความโกรธจนขาดสติ
ที่น�ำพาสู่หายนะอันใหญ่ หลวง
โดยใจความส�ำคัญอย่างย่ อของนิทานก่องข้าวน้อย
ฆ่าแม่ ที่ถู กเล่าสื บต่อกั นมามี ดังนี้ หนุ ่มชาวนาชื่ อทอง
(บางแห่งก็ไม่ กล่าวถึ งชื่อ) ทองออกไปท�ำนาตั้ งแต่เช้ าจน
สาย แต่แม่ก็ยั งไม่มาส่งข้ าวสักที ทองหิ วข้าวจนตาลาย
ด้วยอารมณ์ชั่ววูบท�ำให้เขากระท�ำการมาตุฆาตมารดา ด้วย
สาเหตุเพียงแค่ว่ า ก่องข้าวที่แม่เอามาส่งนั้ นดูเหมื อนจะน้อย
ไป ไม่น่าจะพอกิน แต่เมื่อทองกินข้ าวอิ่มแล้ว ข้าวยังไม่หมด
ทองจึงได้สติส�ำนึกผิดที่ฆ่าแม่ตนเอง จึงสร้างธาตุก่องข้าวน้อย
ขึ้นมา เพื่อเป็ นการอุทิศส่วนกุศลขออโหสิกรรมและล้างบาป
ที่ตนกระท� ำ
สาระส� ำคัญข้ างต้นได้ รับการเล่ าขาน ด้วยบท
ประพันธ์ ในลักษณะบทร้อยแก้ว ซึ่งมีการบรรยายเรื่องราว
และมีบทบทสนทนาระหว่ างตัวละครด้ วย โดยการใช้
บทสนทนาง่ายๆ เป็นภาษาอี สาน แต่บทสนทนาและ
รายละเอียดปลี กย่อยจะแตกต่างกั นไปตามท้ องถิ่น เช่น
บ้างก็ว่า ทองใช้ผานไถตีแม่จนตาย บ้างก็ว่าใช้แอก๒ตีแม่
บ้างก็ ว่า ทองกระชากก่ องข้าวแล้วแม่ ล้มหัวฟาดพื้ นตาย
เป็นต้น ซึ่งรายละเอี ยดของนิทานมีดั งนี้
๒แอก คือ ไม้วางขวางบนคอวัวหรือควายใช้ไถนา คราดนา หรือเทียมเกวี ยน