วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๗ - page 32

32
มุ ขปาฐะ-ลายลักษณ์
วีรวุฒิ หาญสมบัติ
นิทานก่องข้ าวน้อยฆ่าแม่
โศกนาฏกรรมสู่วิบากกรรม
นิทาน “ก่องข้าวน้อยฆ่าแม่” เป็นนิทานประจ� ำถิ่นภาคอีสานที่ มี
การเล่าต่อกั นมาแสนนาน ไม่ว่ าจะเป็นในแบบมุขปาฐะ-ลายลั กษณ์หรือ
จากปากต่อปาก การแสดงละครพื้นบ้าน การแสดงหมอล�ำเรื่องต่อกลอน
หรือน�ำไปสร้างเป็นภาพยนตร์ก็มี ซึ่งเชื่อกันว่า นิทานเรื่องนี้มีเค้าโครงมาจาก
เรื่องจริง เกิดขึ้นที่ต�ำบลถาดทอง จังหวัดอุบลราชธานีแต่นานมา (ปัจจุบันอยู่
ในเขตจังหวัดยโสธร) ด้วยหลักฐานที่ปรากฏนั่นก็คือ “ธาตุก่องข้ าวน้อย๑”
โดยชาวบ้านเชื่อกันว่าเป็นเจดีย์ที่บรรจุกระดูกแม่ของทอง ซึ่งเป็นตัวละครเอก
ในเรื่อง นั่นท�ำให้เรื่องเล่าและตัวละครในนิทานเรื่องนี้มี ความสมจริงยิ่งขึ้น
แต่ในรายละเอี ยดเรื่องเล่ านั้นมีการปรับเปลี่ ยนกันไปบ้าง ตามยุคสมัย
และตามการถ่ ายทอดของแต่ละบุ คคล บ้ างก็เป็ นการแต่งเสริ มเติมต่อ
จากความคิดของผู้เล่ าเอง จึงอาจเกิ ดความคลาดเคลื่อนบ้ างพอสมควร
แต่อย่างไรก็ตาม สาระส�ำคัญมุ่งเน้นไปที่การสอนสั่งถึงความกตัญญูซึ่งยังคง
อยู่อย่างไม่เสื่ อมคลาย
๑ธาตุก่องข้ าวน้อย บ้างก็เรียก “พระธาตุก่องข้าวน้ อย” ซึ่ งชื่อที่ถูกต้องนั้นควรจะเรียกว่า “ธาตุก่องข้ าวน้อย” มากกว่า เพราะภายในบรรจุ
อัฐิของบุ คคลธรรมดา ไม่ใช่อัฐิพระบรมสารีริกธาตุของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้ าเช่นเดียวกับพระธาตุ หรือพระบรมธาตุทั่วไป