80
วั
ฒนธ รม
ขอขอบพระคุ
อาจารย์
จั
กรพั
นธุ์
 โปษยกฤต, มู
ลนิ
ธิ
จั
กรพั
นธุ์
 โปษยกฤต,
คุ
ณวั
ลลภิ
ศร์
 สดประเสริ
ฐ และ ผศ. วั
ชราภรณ์
 อาจหาญ 
อ้
างอิ
เกศรา สุ
ทธิ
พรประสิ
ทธิ
. “บางบทสนทนากั
บ จั
กรพั
นธุ
 โปษยกฤต ศิ
ลปิ
ผู
สื
บทอดศิ
ลปะไทย,” ใน
๑๖ ศิ
ลปิ
นร่
วมสมั
ยของไทย
. รวบรวมจากบท
สั
มภาษณ์
ศิ
ลปิ
นในนิ
ตยสาร
Hi-Class
 ๒๕๒๗-๒๕๓๘. 
คึ
กฤทธิ
 ปราโมช, ม.ร.ว.
คึ
กฤทธิ
พู
ด : ดู
ละคร ดู
หนั
ง ฟั
งเพลง
. กรุ
งเทพฯ:
มู
ลนิ
ธิ
คึ
กฤทธิ์
 ๘๐, ๒๕๕๔.
จั
กรพั
นธุ
 โปษยกฤต.
หุ
นวั
งหน้
. กทม.: โรงพิ
มพ์
กรุ
งเทพ (๑๙๘๔), ๒๕๔๐.
จั
กรพั
นธุ
 โปษยกฤต ศิ
ลปิ
นแห่
งชาติ
. บทสั
มภาษณ์
จากนิ
ตยสาร
พลอย-
แกมเพชร.
 ฉบั
บที่
 ๒๑๗ ปั
กษ์
แรก เดื
อนกุ
มภาพั
นธ์
 ๒๕๔๔.
โชติ
 กั
ลยาณมิ
ตร. “นายช่
างเอกในรอบ ๒๐๐ ปี
แห่
งกรุ
งรั
ตนโกสิ
นทร์
วารสารมหาวิ
ทยาลั
ยศิ
ลปากร
. ฉบั
บพิ
เศษ กรุ
งรั
ตนโกสิ
นทร์
 ๒๐๐ ปี
ปี
ที่
 ๔-๕ (ธั
นวาคม ๒๕๒๓-ธั
นวาคม ๒๕๒๕)
นฤเบศร์
 สมฤทธิ
. “ตุ
กตาชาววั
งกั
บสิ
งละอั
นพั
นละอย่
างของ จั
กรพั
นธุ
โปษยกฤต,”
สารคดี
. ปี
ที่
 ๓ ฉบั
บที่
 ๓๐ (สิ
งหาคม ๒๕๓๐)
สุ
วรรณา เปรมโสตร์
. จั
กรพั
นธุ
 โปษยกฤต “ชี
วิ
ตเพื
อศิ
ลปะ ศิ
ลปะคื
อชี
วิ
ต,”
สารคดี
. ปี
ที่
 ๒๕ ฉบั
บที่
 ๒๙๓ (กรกฎาคม ๒๕๕๒)
นอกจากการจั
ดสร้
างตั
วหุ
น เสื
อผ้
าอาภรณ์
และอาวุ
ธซึ
งท�
าไป
ได้
ที
ละเล็
กละน้
อย ด้
วยเป็
นงานฝี
มื
อเย็
บปั
กวาดเขี
ยนอย่
างประณี
ละเอี
ยดแล้
ว  สิ
งส�
าคั
ญที
ควบคู
กั
บการสร้
างหุ
นก็
คื
อการฝึ
กหั
ดคน
เชิ
ดหุ
น ซึ
งต้
องใช้
แรงงานของผู
คนมากมายเช่
นกั
น ที
น่
าอั
ศจรรย์
คื
อแต่
ละคนล้
วนมี
ที
มาอั
นแตกต่
างหลากหลาย เรี
ยกได้
ว่
ามาจาก
คนละทิ
ศละทาง แต่
ทุ
กคนล้
วนมาร่
วมมื
อกั
นท�
าให้
อย่
างเต็
มใจ
ด้
วยความรั
ก และความศรั
ทธา 
ทุ
ก ๆ เดื
อนตลอดช่
วง ๔-๕ ปี
มานี
 ที
บ้
านของจั
กรพั
นธุ
ในซอย
เอกมั
ย สุ
ขุ
มวิ
ท ๖๓ จะมี
การซ้
อมใหญ่
ครั
งหนึ
ง แต่
ละรอบที
ผ่
านไป
จะมี
ฉากใหม่
ๆ เพิ
มเติ
มเข้
ามา มี
ตั
วหุ
นที
เพิ
งสร้
างเสร็
จเข้
ามาสมทบ 
พร้
อมกั
นนั
นยิ
งนานไปการซ้
อมแต่
ละรอบยิ
งมี
ผู
ชมล้
นหลามขึ
ทุ
กที
  ปากต่
อปากต่
างเล่
าลื
อถึ
งความวิ
จิ
ตรงดงามของหุ
น ความ
อั
ศจรรย์
ของการเชิ
ด ความไพเราะของบทเพลง รวมถึ
งความชื
นอก
ชื่
นใจที่
ได้
รั
แต่
ในระหว่
างนั
นเองข่
าวร้
ายก็
มาเยื
อน กลางปี
 พ.ศ. ๒๕๕๒ 
มี
เค้
าว่
าบ้
านไม้
สองชั
นหลั
งเก่
าของเขา ซึ
งเป็
นที
ตั
งของมู
ลนิ
ธิ
จั
กรพั
นธุ
 โปษยกฤต และมี
ฐานะเหมื
อนพิ
พิ
ธภั
ณฑ์
ของศิ
ลปิ
น ก�
าลั
จะกลายเป็
นหุ
บเหว เพราะที
ดิ
นผื
นข้
างเคี
ยงขึ
นป้
ายว่
าจะเป็
นที
ตั
ของคอนโดมิ
เนี
ยม อาคารพั
กอาศั
ย ๓๒ ชั
น ซ�
าร้
ายระหว่
างการ
ก่
อสร้
างที
จะกิ
นเวลาราว ๓ ปี
ย่
อมน�
ามาซึ
งฝุ
น เสี
ยง แรงสั
นสะเทื
อน 
การเลื
อนไหลของพื
นดิ
น กระทั
งการทรุ
ดพั
งทลายของอาคารใกล้
เคี
ยง 
เหล่
านี
ล้
วนส่
งผลร้
ายแรงทั
งต่
อสุ
ขภาพของจั
กรพั
นธุ
เอง ตั
วบ้
าน
และศิ
ลปสมบั
ติ
ที
สะสมไว้
  บรรดาศิ
ลปิ
นไทย ลู
กศิ
ษย์
ลู
กหา
และกลุ
มนั
กอนุ
รั
กษ์
ต่
างออกโรงมาร่
วมคั
ดค้
านโครงการดั
งกล่
าว
รวมทั
งมี
การระดมทุ
นจากภาคประชาสั
งคมมาเพื
อให้
ทางมู
ลนิ
ธิ
จั
ดซื้
อที่
ดิ
นบริ
เวณนั้
นไว้
เสี
ยเอง แต่
ก็
ยั
งไม่
เพี
ยงพอ 
แม้
ต่
อมาโครงการก่
อสร้
างคอนโดมิ
เนี
ยมดั
งกล่
าวจะระงั
บยั
บยั
ไป และจนถึ
งขณะนี
ก็
ยั
งมิ
ได้
มี
การก่
อสร้
างใด ๆ ในบริ
เวณนั
น แต่
สุ
ดท้
ายจั
กรพั
นธุ
ตั
ดสิ
นใจเป็
นฝ่
าย “ถอย” เสี
ยเอง ด้
วยการจั
ดหา
ที
ดิ
นผื
นใหม่
ย่
านเขตสายไหม ชานเมื
องกรุ
งเทพฯ เพื
อเป็
นที
ท�
าการ
ถาวรของมู
ลนิ
ธิ
จั
กรพั
นธุ
 โปษยกฤต  เรื
องนี
อยู
ในใจของเขามา
เนิ
นนาน ดั
งที
เคยให้
สั
มภาษณ์
ไว้
ตั
งแต่
เมื
อ ๑๐ กว่
าปี
มาแล้
วว่
“ผมอยากมี
โรงละครไว้
เล่
นหุ
นโดยเฉพาะ ไว้
เล่
นได้
ตามอ�
าเภอใจ...
แล้
วผมก็
อยากมี
ที
เก็
บผลงาน เพราะผมมี
งานเก็
บไว้
เยอะ แต่
ก็
ไม่
มี
เป็
นแค่
ความฝั
น”
ภารกิ
จส�
าคั
ญของจั
กรพั
นธุ
ในวั
นนี
 คื
อการส่
งต่
อมรดกวั
ฒนธรรม
ที
สั
งสมกั
นมายาวนานให้
แก่
คนรุ
นหลั
ง ในฐานะของ “ศิ
ลปะสมั
รั
ชกาลที
 ๙”  ศิ
ลปะอั
นมี
ลั
กษณะเป็
น “ของใหม่
ที
ได้
ขั
ดเกลา
ปู
พื
นฐาน มี
แม่
บทมาจากของเก่
า อย่
างที
เรี
ยกว่
าประสิ
ทธิ
 มิ
ใช่
ของใหม่
ที
เกิ
ดขึ
นมาส่
งเดชดิ
บ ๆ ไม่
มี
ครู
 ไม่
มี
ทาง” ดั
งที
เขาเคย
อธิ
บายถึ
งงานของตนเองไว้
ในหนั
งสื
หุ
่นวังหน้า
ความมุ
งหวั
งของอาคารมู
ลนิ
ธิ
แห่
งใหม่
นี
คื
อจะเป็
นพิ
พิ
ธภั
ณฑ์
ที่
เก็
บรวบรวมผลงานที่
 จั
กรพั
นธุ์
 โปษยกฤต สร้
างสมมาทั้
งชี
วิ
ต ทั้
ภาพวาดต้
นฉบั
บ หุ
นกระบอกชุ
ดต่
างๆ หลายร้
อยตั
วที
เขาสร้
าง
มา ตลอดจนเครื
องดนตรี
เก่
าแก่
 และโบราณวั
ตถุ
ทรงคุ
ณค่
ามากมาย 
รวมทั
งยั
งมี
โครงการที
จะสร้
างอาคารอเนกประสงค์
 ซึ
งสามารถใช้
ซ้
อมหุ่
นได้
เป็
นครั้
งคราวต่
อไป
1...,72,73,74,75,76,77,78,79,80,81 83,84,85,86,87,88,89,90,91,92,...124