Page 81 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๑

เมษายน-มิ ถุนายน ๒๕๕๕ 79
< จักรพันธุ์เชิดหุ่นพระสุพรรณกัลยาด้วยตั วเอง
ในระหว่างการซ้อม ตะเลงพ่าย
(ภาพ : บุญกิจ สุทธิญาณานนท์)
< มื อของหุ่นชุด ตะเลงพ่ายพั ฒนาขึ้นในแนวทางเดี ยวกับหุ่นหลวง
จนสามารถกระดกข้อมือได้ อย่างสมจริง
(ภาพ : บุญกิจ สุทธิญาณานนท์)
ประวัติศาสตร์ศิลปวัฒนธรรมร่ วมสมัยของชาติโครงการนี ้เริ่ม
ต้นขึ ้นไม่ นานหลังจากหุ่ นชุด สามก๊กคือตั ้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๓๓
หากแต่ต้องใช้เวลาก่อรูปขึ้ นร่างถึ ง ๒๐ ปี
แม้จะมีเค้ าโครงเรื่องจาก ลิลิตตะเลงพ่ายวรรณคดีชิ้นส�าคั ญ
สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น พระนิ พนธ์ในกรมสมเด็จพระปรมานุชิต-
ชิโนรส แต่ เพื่อให้เหมาะสมกับการแสดงหุ่นกระบอก บทร้องและ
เจรจาจึงต้ องประพันธ์ขึ้นใหม่ทั้งหมด จากต้นฉบับเดิมที่เป็นลิ ลิต
คือโคลงสลับกับร่าย ตะเลงพ่ายมีบทร้องที่เขียนใหม่ให้เป็นบทกลอน
ทั้งยังต้ องค้นคว้ าสร้างเรื ่องราวเพิ่มเติ มโดยอาศัยหลักฐานเอกสาร
ต่าง ๆ อีกสารพัด ทั้งพระราชพงศาวดาร และหนั งสือ ไทยรบพม่า
พระนิพนธ์ในสมเด็จฯ กรมพระยาด�ารงราชานุภาพ
ในการนี้มีวัลลภิศร์ สดประเสริฐ ศิษย์ผู้ ร่วมงานคนส� าคัญ เป็น
ผู้รับภาระประพันธ์บทเหมือนเมื่อครั้ง สามก๊กโดยมีศิลปินแห่งชาติ
สาขาดนตรีและนาฏศิ ลป์ไทยสามท่าน คือ คุณครู บุญยงค์เกตุคง
คุณครูบุญยัง เกตุคง และคุณครู จ�าเนียร ศรีไทยพันธุ์บรรจุ เพลง
และให้ทางร้อง เช่นเดี ยวกับหุ่นทุกเรื ่องของ จักรพันธุ์โปษยกฤต
และคณะ
ตะเลงพ่ายพรรณนาถึงพระราชกรณียกิจกอบกู้ บ้านเมืองของ
สมเด็จพระนเรศวรมหาราช และสรรเสริญบรรพบุรุษที ่ได้อุ ทิศชีวิต
เลือดเนื้อรักษาบ้านเมืองไว้เมื่อเป็นเรื ่องศึกสงครามเช่นนี้ท�าให้ต้อง
มีตัวละครถึงกว่ า ๒๐๐ ตัว ทั้งสมเด็จพระนเรศวรฯ พระเอกาทศรถ
พระสุพรรณกัลยา พระมหาอุปราชา แม่ทัพนายกอง และไพร่พล
ฝ่ายพม่าและไทย ตลอดจนสารพัดสัตว์ตั ้งแต่ช้างศึ ก ม้าศึ ก ไป
จนถึงไก่ชนและจระเข้
ส่ วนงานประยุกต์ศิลป์หรื อมัณฑนศิลป์คื อการออกแบบ
ตกแต่ ง ผลงานชิ้นที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของจั กรพันธุ์คือม่าน ณ เวที
หอประชุมใหญ่ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย เมื่อปลายทศวรรษ
๒๕๒๐ เขาออกแบบม่ านเป็นภาพชุดโหมโรงเย็น มีพระพุทธเจ้าเป็น
ประธาน แวดล้อมด้วยเหล่าเทพยดาที่เป็นครูบาอาจารย์ฝ่ายขับร้อง
ฟ้ อนร�า ม่านผื นนี้หลังจากที ่ออกแบบแล้วต้องส่งไปทอเป็นผืนที่
ประเทศญี ่ปุ่น ก่อนจะน�ากลับมาติดตั ้งและยังคงใช้งานมาจนทุกวัน
นี้ล่ าสุดเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๙ จักรพั นธุ์ยั งได้ออกแบบม่านหน้ าชุด
ไหว้ ครูของโรงละครแห่งชาติกรุงเทพฯ อีกผืนหนึ่งด้วย
อี กด้านหนึ ่งจักรพั นธุ์ เป็นคนรักหนังสือ อ่านหนั งสือมากมาย
มาตั้งแต่ยั งเด็ก ยามรับบทเป็นผู้เขียน ตัวอักษรของเขาถือเป็นภาษา
ไทยชั ้นดีมีวิธีการเล่าเรื่องที่น่าติ ดตาม รวมทั้งยามที ่เขาต้องการก็
สามารถสร้ างความขบขันได้อย่างน่าทึ่ง งานเขียนยุคแรกของเขา
คือคอลัมน์ในนิตยสาร ลลนาใช้นามปากกา “ศศิ วิมล” ตั้งแต่ พ.ศ.
๒๕๑๖ บ้ างเป็นการเขี ยนตอบปัญหาชีวิตอย่างแสบ ๆ คัน ๆ บ้าง
เป็นเรื่องท่องเที่ยว และยังมีเรื่องเบ็ดเตล็ดอีกสารพัด ภายหลังได้ รับ
การตีพิมพ์รวมเล่ มเป็นหนังสือพ็อกเก็ตบุ๊ก และได้รับรางวัลจากงาน
สัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ด้วย คอลัมน์ ที่ใช้ นามปากกา “ศศิ วิมล”
ยั งปรากฏอยู่บนหน้ากระดาษของนิตยสาร พลอยแกมเพชรมาจน
ถึ งปัจจุบัน
ในระยะราว ๑๐ ปีมานี้งานชิ้นส� าคั ญที่จักรพั นธุ์ทุ่มเทเวลา
แรงกาย และแรงใจให้จนกลายเป็นส่วนส� าคัญในชีวิตประจ�าวัน
คือการหวนคื นสู่เวทีหุ่ นอีกครั ้ง กับ ตะเลงพ่ ายหุ่ นชุดส� าคัญใน